جنابِ حق حدسز قدرت و نهايتسز رحمتنى گوسترمك ايچون إنسانده حدسز بر عجز، نهايتسز بر فقر درج أيلهمشدر. هم حدسز نقوشِ أسماسنى گوسترمك ايچون إنسانى اويله بر صورتده خلق ايتمش كه، حدسز جهتلرله ألملر آلديغى گبى، حدسز جهتلرله ده لذّتلر آلابيلير بر ماكينه حكمنده ياراتمش. و او ماكينۀِ إنسانيهده يوزر آلَت وار. هر برينڭ ألمى آيرى، لذّتى آيرى، وظيفهسى آيرى، مكافاتى آيريدر. عادتا إنسانِ أكبر اولان عالمده تجلّى ايدن بتون أسماءِ إلٰهيه، بر عالمِ أصغر اولان إنسانده دخى او أسمانڭ عموميتله جلوهلرى وار. بونده صحّت و عافيت و لذائذ گبى نافع أمرلر، ناصل شكرى ديديرتير، او ماكينهيى چوق جهتلرله وظيفهلرينه سَوق ايدر. إنسان ده بر شكر فابريقهسى گبى اولور. اويله ده: مصيبتلرله، خستهلقلرله، آلام ايله، سائر مهيّج و محرّك عارضهلر ايله او ماكينهنڭ ديگر چرخلرينى حركته گتيرر، تهييج ايدر. ماهيتِ إنسانيهده مندرج اولان عجز و ضعف و فقر معدننى ايشلتديرييور. بر لسان ايله دگل، بلكه هر بر أعضانڭ لسانيله بر إلتجا، بر إستمداد وضعيتى ويرر. گويا إنسان او عارضهلر ايله، آيرى آيرى بيڭلر قلمى تضمّن ايدن متحرّك بر قلم اولور. صحيفۀِ حياتنده وياخود لوحِ مثاليده مقدّراتِ حياتنى يازار، أسماءِ إلٰهيهيه بر إعلاننامه ياپار و بر قصيدۀِ منظومۀِ سبحانيه حكمنه گچوب، وظيفۀِ فطرتنى ايفا ايدر.