هم حيات، ”ايمانِ بِالقدر“ ركننه باقييور، رمزًا إثبات ايدر. چونكه مادام حيات، عالمِ شهادتڭ ضياسيدر و إستيلا ايدييور و وجودڭ نتيجه‌سى و غايه‌سيدر و خالقِ كائناتڭ أڭ جامع آيينه‌سيدر و فعاليتِ ربّانيه‌نڭ أڭ مكمّل أنموذجى و فهرسته‌سيدر، تمثيلده خطا اولماسين، بر نوع پروغرامى حكمنده‌در. ألبته عالمِ غيب (يعنى ماضى، مستقبل) يعنى گچمش و گله‌جك مخلوقاتڭ حياتِ معنويه‌لرى حكمنده اولان إنتظام و نظام و معلوميت و مشهوديت و تعيّن و أوامرِ تكوينيه‌يى إمتثاله مهيّا بر وضعيتده بولونمالرينى سرِّ حيات إقتضا ايدييور. ناصلكه بر آغاجڭ چكردكِ أصليسى و كوكى و منتهاسنده و ميوه‌لرنده‌كى چكردكلرى دخى عينًا آغاج گبى بر نوع حياته مظهردرلر. بلكه آغاجڭ قوانينِ حياتيه‌سندن داها اينجه قوانينِ حياتى طاشييورلر. هم ناصلكه بو حاضر بهاردن أوّل گچمش گوزڭ بيراقديغى تخملر و كوكلر، بو بهار گيتدكدن صوڭره، گله‌جك بهارلره بيراقه‌جغى چكردكلر، كوكلر، بو بهار گبى جلوۀِ حياتى طاشييورلر و قوانينِ حياتيه‌يه تابعدرلر.

عينًا اويله ده؛ شجرۀِ كائناتڭ بتون دال و بوداقلريله هر برينڭ بر ماضيسى و مستقبلى وار. گچمش و گله‌جك طورلرندن و وضعيتلرندن متشكّل بر سلسله‌سى بولونور. هر نوع و هر جزئنڭ علمِ إلٰهيه‌ده مختلف طورلر ايله متعدّد وجودلرى بر سلسلۀِ وجودِ علمى تشكيل ايدر. و وجودِ خارجى گبى او وجودِ علمى دخى، حياتِ عموميه‌نڭ معنوى بر جلوه‌سنه مظهردر كه، مقدّراتِ حياتيه، او معنيدار و جانلى ألواحِ قدريه‌دن آلينير. أوت عالمِ غيبڭ بر نوعى اولان عالمِ أرواح، عينِ حيات و مادّۀِ حيات و حياتڭ جوهرلرى و ذاتلرى اولان أرواح ايله طولو اولماسى، ألبته ماضى و مستقبل دينيلن عالمِ غيبڭ بر ديگر نوعى ده و ايكنجى قسمى دخى، جلوۀِ حياته مظهريتنى ايستر و إستلزام ايدر. هم هر بر شيئڭ وجودِ علميسنده‌كى إنتظامِ أكملى و معنيدار وضعيتلرى و جانلى ميوه‌لرى، طورلرى؛ بر نوع حياتِ معنويه‌يه مظهريتنى گوسترر. أوت حياتِ أزليه گونشنڭ ضياسى اولان بو جلوۀِ حيات، ألبته يالڭز بو عالمِ شهادته و بو زمانِ حاضره و بو وجودِ خارجى‌يه منحصر اولاماز؛ بلكه هر بر عالم، قابليتنه گوره او ضيانڭ جلوه‌سنه مظهردر؛ و كائنات بتون عالملريله او جلوه ايله حياتدار و ضياداردر. يوقسه نظرِ ضلالتڭ گورديگى گبى موقّت و ظاهرى بر حيات آلتنده هر بر عالم، بيوك و مدهش برر جنازه و قراڭلقلى برر ويرانه عالم اولاجقدى