شعاعلر | اون برنجى شعاع | 431
(360-469)

امّا مدينه سوره و آيتلرينڭ برنجى صفده مخاطب و معارضلرى ايسه، اللّٰهى تصديق ايدن يهودى و نصارا گبى أهلِ كتاب اولديغندن مقتضاىِ بلاغت و إرشاد و مطابقِ مقام و حالڭ لزومندن ساده و واضح و تفصيللى بر اُسلوبله أهلِ كتابه قارشى دينڭ يوكسك اصولنى و ايمانڭ ركنلرينى دگل، بلكه مدارِ إختلاف اولان شريعتڭ و أحكامڭ و تفرّعاتڭ و كلّى قانونلرڭ منشألرى و سببلرى اولان جزئياتڭ بيانى لازم گلديگندن او سوره و آيتلرده أكثريتجه تفصيل و ايضاح و ساده اُسلوبله بيانات ايچنده قرآنه مخصوص أمثالسز بر طرزِ بيانله بردن او جزئى تفرّعات حادثه‌سى ايچنده يوكسك قوّتلى بر فذلكه، بر خاتمه، بر حجّت و او جزئى حادثۀِ شرعيه‌يى كلّيلشديرن و إمتثالنى ايمانِ بِاﷲ ايله تأمين ايدن بر جملۀِ توحيديه‌ و أسمائيه و اُخرويه‌يى ذكر ايدر. او مقامى نورلانديرر، علويلشديرر، كلّيلشديرر. رسالۀِ النور، آيتلرڭ آخرلرنده أكثريتله گلن {اِنَّ اﷲَ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ❊ اِنَّ اﷲَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ❊ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ ❊ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ} گبى توحيدى ويا آخرتى إفاده ايدن فذلكه‌لر و خاتمه‌لرده نه قدر يوكسك بر بلاغت و مزيتلر و جزالتلر و نكته‌لر بولونديغنى يگرمى بشنجى سوزڭ ايكنجى شعله‌سنڭ ايكنجى نورنده او فذلكه و خاتمه‌لرڭ پك چوق نكته‌لرندن و مزيتلرندن اون دانه‌سنى بيان ايده‌رك، او خلاصه‌لرده بر معجزۀِ كبرا بولونديغنى معنّدلره ده إثبات ايتمش


أوت قرآن، او تفرّعاتِ شرعيه و قوانينِ إجتماعيه‌نڭ بيانى ايچنده بردن مخاطبڭ نظرينى أڭ يوكسك و كلّى نقطه‌لره قالديروب، ساده اسلوبى بر علوى اسلوبه و شريعت درسندن توحيد درسنه چويره‌رك؛ قرآنى هم بر كتابِ شريعت و أحكام و حكمت، هم بر كتابِ عقيده و ايمان و ذكر و فكر و دعا و دعوت اولديغنى گوستروب هر مقامده چوق مقاصدِ إرشاديه و قرآنيه‌يى درس ويرمسيله، مكّيه آيتلرڭ طرزِ بلاغتلرندن آيرى و پارلاق معجزانه بر جزالت إظهار ايدر. بعضًا ايكى كلمه‌ده مثلا {رَبُّ الْعَالَمِينَ} و {رَبُّكَ} ده، {رَبُّكَ} تعبيريله أحديتى و {رَبُّ الْعَالَمِينَ} ايله واحديتى بيلديرر. أحديت ايچنده واحديتى إفاده ايدر. حتّى بر جمله‌ده؛ بر ذرّه‌يى بر گوز ببگنده گورديگى و يرلشديرديگى گبى، گونشى دخى عين آيتله، عين چكيجله گوگڭ گوز ببگنده يرلشديرر و گوگه بر گوز ياپار. مثلا: {خَلَقَ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضَ} آيتندن صوڭره {يُولِجُ الَّيْلَ فِى النَّهَارِ وَ يُولِجُ النَّهَارَ فِى الَّيْلِ} آيتنڭ عقبنده {وَ هُوَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ} دير. ”زمين و گوكلرڭ حشمتِ خلقتنده، قلبڭ دخى خطراتنى بيلير، إداره ايدر.“ دير، طرزنده بر بيانات جهتيله او ساده و اُمّيت مرتبه‌سنى و عوامڭ فهمنى نظره آلان او بسيط و جزئى محاوره، او طرز ايله علوى و جاذبه‌دار و عمومى و إرشادكار بر مكالمه‌يه دونر


سس يوق