Kesret ve mebzuliyet ile beraber her ferdin san’at i’tibâriyle kıymetdar olması, sonsuz bir zenginlikle gayr-i mütenahi hazinelere mâlik olan zâta mahsustur. Efrâdın ziyâdesiyle karışık olmasiyle beraber iltibassız ve fevkalâde imtiyaz ve teşahhuslara mazhar olmaları, her şeye basîr ve her şeye şehîd ve her bir fiili kendisini diğer bir fiilden men’etmeyen zâta mahsustur.

Ve keza, arzda dağınık bulunan efrâd arasındaki uzaklıkla beraber sûretçe, vücûtça, teşkilâtça aralarında husûle gelen tevâfuk, küre-i arz yed-i tasarrufunda, ilminde, hükmünde, hikmetinde bulunan zâta mahsustur.

Ve keza, nev’in kesret-i efrâdiyle beraber her ferdin hârikulâde bir hüsnü hilkate mâlik olması, Kadîr-i Mutlak’a hastır ki, azçok, küçük ve büyük her şey O’na nisbeten birdir.

Geçen fıkraların her birisinde, her şeyin tek bir Sâniin sun’u ve san’atı olduğuna delâlet eden başka bir âyet daha vardır. Evet, sehâvet ile kuvve-i iktisadiye arasında ve sür’at ile mîzanlı olmak arasında ve ucuzlukla kıymetli olmak arasında ve karışık olmakla mümtaz bulunmak arasında tezat vardır. Bu zıtları bir fiilinde cem etmek, ancak kudreti hadsiz bir Sâni-i Kadire mahsustur.

Hülâsa: Herbir fıkra, tek başına hâtem-i Ehadiyeti izhara kâfi olduğu takdirde, fıkraların hey’et-i içtimâîyesi pek zâhir bir tarîk-i evlâ ile hâtem-i Ehadiyeti gösterir. İşte bu îzahdan,

Âyet-i Kerîmesinin sırrı zâhir oldu. Yâni, o inatlı münkire: “Hâlık-ı Semavât ve Arz kimdir?” diye sorulduğu zaman çar ü nâçar: “Allah’dır” diyecektir.

Arkadaş! Ulûhiyet, risâlet, âhiret, kâinat arasında hakîkatte telâzum vardır. Yâni, bunlardan birisinin vücûd ve sübutu, ötekisinin de vücûd ve sübutunu istilzam eder. Birisine îman, ötekisine de îmanı îcabettirir. Evet meselâ, her bir kelimesi bir kitabı ve her bir harfi bir satırı içerisinde tutan bir kitabın, kâtibsiz vücûdu mümkün değildir. Kâinat kitabı da Nakkaş-ı Ezelî’nin vücub-u vücûduna bağlıdır. Sarhoş olmayanlar ancak Nakkaş-ı Ezelî’ye îman etmekle kitab-ı kâinata şâhid olabilirler.