Beşinci Mes’ele: Nasılki bir cemâatın malı bir adama verilse zulüm olur. Veya cemâata âid vakıfları bir adam zaptetse zulmeder. Öyle de: Cemâatın sa’yleriyle hâsıl olan bir neticeyi veya cemâatın haseneleriyle terettüb eden bir şerefi, bir fazileti, o cemâatın reisine veya üstâdına vermek; hem cemâate, hem de o üstâd veya reise zulümdür. Çünkü enâniyeti okşar, gurura sevkeder. Kendini kapıcı iken, pâdişâh zannettirir. Hem kendi nefsine de zulmeder. Belki bir şirk-i hafîye yol açar.

Evet bir kal’ayı fetheden bir taburun ganimetini ve muzafferiyet şerefini, binbaşısı alamaz. Evet üstâd ve mürşid, masdar ve menba’ telâkki edilmemek gerektir. Belki mazhar ve ma’kes olduklarını bilmek lâzımdır. Meselâ: Harâret ve ziyâ, sana bir âyine vasıtasiyle gelir. Senden Güneş’e karşı minnettar olmıya bedel, âyineyi masdar telâkki edip, Güneş’i unutup, ona minnettar olmak, divâneliktir. Evet âyine muhafaza edilmeli, çünkü mazhardır.

İşte mürşidin ruhu ve kalbi bir âyinedir. Cenâb-ı Hak’tan gelen feyze ma’kes olur. Mürîdine aksedilmesine de vesîle olur. Vesîlelikten fazla feyiz noktasında makam verilmemek lâzımdır. Hatta ba’zı olur ki, masdar telâkki edilen bir üstâd, ne mazhardır, ne de masdardır. Belki mürîdinin safvet-i ihlâsiyle ve kuvvet-i irtibatiyle ve ona hasr-ı nazar ile o mürid başka yolda aldığı füyuzâtı, üstâdının mir’at-ı ruhundan gelmiş görüyor.

Nasılki ba’zı adam, manyetizma vâsıtasiyle bir cama dikkat ede ede âlem-i misâle karşı hayalinde bir pencere açılır. O âyinede çok garâibi müşâhede eder. Halbuki âyinede değil, belki âyineye olan dikkat-i nazar vasıtasiyle âyinenin hâricinde hayaline bir pencere açılmış görüyor. Onun içindir ki, ba’zan nâkıs bir şeyhin hâlis mürîdi, şeyhinden daha ziyâde kâmil olabilir. Ve döner şeyhini irşâd eder ve şeyhinin şeyhi olur.

ON DÖRDÜNCÜ NOTA: Tevhide dâir “Dört Küçük Remiz”dir.

Birinci Remiz: Ey esbâbperest insan! Acaba garîb cevherlerden yapılmış bir acîb kasrı görsen ki, yapılıyor. Onun binâsında sarfedilen cevherlerin bir kısmı yalnız Çin’de bulunuyor.