ايشته أى مصيبتزده و إختلافه دوشمش أهلِ حق و أصحابِ حقيقت! بو مصيبت زماننده إخلاصى قاچيرديغڭزدن و رضاىِ إلٰهى‌يى منحصرًا غايۀِ مقصد ياپماديغڭزدن، أهلِ حقّڭ بو ذلّت و مغلوبيتنه سببيت ويرديڭز. امورِ دينيه و اُخرويه‌ده رقابت، غبطه، حسد و قيصقانجلق اولماملى و حقيقت نقطۀِ نظرنده اولاماز. چونكه قيصقانجلق و حسدڭ سببى؛ بر تك شيئه چوق أللر اوزانمه‌سندن و بر تك مقامه چوق گوزلر ديكيلمه‌سندن و بر تك أكمگى چوق معده‌لر ايسته‌مه‌سندن مزاحمه، مناقشه، مسابقه سببيله غبطه‌يه، صوڭره قيصقانجلغه دوشرلر. دنياده بر شيءِ واحده چوقلر طالب اولديغندن و دنيا طار و موقّت اولماسى سببيله إنسانڭ حدسز آرزولرينى تطمين ايده‌مديگى ايچون، رقابته دوشويورلر. فقط، آخرتده تك بر آدمه بش يوز سنه حاشيه مسافه‌لك بر جنّت إحسان ايديلمسى و يتمش بيڭ قصر و حوريلر ويريلمسى و أهلِ جنّتدن هركس كندى حصّه‌سندن كمالِ رضا ايله ممنون اولماسى إشارتيله گوستريلييور كه، آخرتده مدارِ رقابت بر شى يوقدر و رقابت ده اولاماز. اويله ايسه، آخرته عائد اولان أعمالِ

صالحه‌ده دخى رقابت اولاماز؛ قيصقانجلق يرى دگلدر. قيصقانجلق ايدن يا رياكاردر، أعمالِ صالحه صورتيله دنيوى نتيجه‌لرى آرايور وياخود صادق جاهلدر كه، أعمالِ صالحه نره‌يه باقديغنى بيلمييور و أعمالِ صالحه‌نڭ روحى، أساسى إخلاص اولديغنى درك ايتمييور. رقابت صورتيله أولياء اللّٰهه قارشى بر نوع عداوت طاشيمقله، وسعتِ رحمتِ إلٰهيه‌يى إتهام ايدييور. بو حقيقتى تأييد ايدن بر واقعه

-----------------------------------------------------------------

حاشيه : مهمّ بر طرفدن أهمّيتلى بر سؤال: روايتده گلمش كه؛ جنّتده بر آدمه بش يوز سنه‌لك بر جنّت ويريلير. بو حقيقت عقلِ دنيوينڭ حوصله‌سنده ناصل يرلشير؟ الجواب: ناصلكه بو دنياده هركسڭ دنيا قدر خصوصى و موقّت بر دنياسى وار. و او دنيانڭ ديرگى اونڭ حياتيدر. و ظاهرى و باطنى طويغولريله او دنياسندن إستفاده ايدر. گونش بر لامبام، ييلديزلر موملرمدر دير. باشقه مخلوقات و ذى‌روحلر بولونمالرى، او آدمڭ مالكيتنه مانع اولمادقلرى گبى، بِالعكس اونڭ خصوصى دنياسنى شنلنديرييورلر، زينتلنديرييورلر. عينًا اويله ده، فقط بيڭلر درجه يوكسك، هر بر مؤمن ايچون بيڭلر قصر و حوريلرى إحتوا ايدن خاص باغچه‌سندن باشقه، عمومى جنّتدن بش يوز سنه گنيشلگنده برر خصوصى جنّتى واردر. درجه‌سى نسبتنده إنكشاف ايدن حسّياتيله، طويغولريله جنّته و أبديته لايق بر صورتده إستفاده ايدر. باشقه‌لرڭ إشتراكى اونڭ مالكيتنه و إستفاده‌سنه نقصان ويرمدكلرى گبى، قوّت ويررلر. و خصوصى و گنيش جنّتنى زينتلنديرييورلر. أوت، بو دنياده بر آدم، بر ساعتلك بر باغچه‌دن و بر گونلك بر سيرانگاهدن و بر آيلق بر مملكتدن و بر سنه‌لك بر مسيره‌گاهده سياحتندن؛ آغزيله، قولاغيله، گوزيله، ذوقيله، ذائقه‌سيله، سائر طويغولريله إستفاده ايتديگى گبى؛ عينًا اويله ده، فقط بر ساعتلك بر باغچه‌دن آنجق إستفاده ايدن بو فانى مملكتده‌كى قوّۀِ شامّه و قوّۀِ ذائقه، او باقى مملكتده بر سنه‌لك باغچه‌دن عين إستفاده‌يى ايدر. و بوراده بر سنه‌لك مسيره‌گاهدن آنجق إستفاده ايده‌بيلن بر قوّۀِ باصره و قوّۀِ سامعه اوراده بش يوز سنه‌لك مسيره‌گاهنده‌كى سياحتدن؛ او حشمتلى، باشدن باشه زينتلى مملكته لايق بر طرزده إستفاده ايدر. هر مؤمن درجه‌سنه و دنياده قزانديغى ثوابلر، حسنه‌لر نسبتنده إنبساط و إنكشاف ايدن طويغولريله ذوق آلير، تلذّذ ايدر، مستفيد اولور