امّا جنّتڭ اوزاقلغيله برابر عالمِ بقادن اولديغى حالده أڭ ياقين يرلرده گورولمهسى و بعضًا اوندن ميوه آلينمهسى ايسه؛ أوّلكى ايكى تمثيل سرّيله آڭلاشيلديغى گبى، بو عالمِ فانى و عالمِ شهادت ايسه عالمِ غيبه و دارِ بقايه بر پردهدر. جنّتڭ مركزِ كبراسى اوزاقده اولمقله برابر، عالمِ مثال آيينهسى واسطهسيله هر طرفده گورونمسى ممكن اولديغى گبى، حقّ اليقين درجهسندهكى ايمانلر واسطهسيله، جنّتڭ بو عالمِ فانيده (تمثيلده خطا اولماسين) بر نوع مستملكهلرى و دائرهلرى بولونهبيلير و قلب تلفونيله يوكسك روحلر ايله مخابرهلرى اولابيلير، هديهلرى گلهبيلير.
امّا بر دائرۀِ كلّيهنڭ جزئى بر حادثۀِ شخصيه ايله مشغول اولماسى، يعنى كاهنلره غيبى خبرلرى گتيرمك ايچون شيطانلر، تا سماواته چيقوب قولاق ويرييورلر، ياريم يامالاق ياڭليش خبرلر گتيرييورلر دييه تفسيرلردهكى افادهلرڭ بر حقيقتى شو اولمق گركدر كه: سماوات مملكتنڭ پاىتختنه قدر گيدوب او جزئى خبرى آلمق دگلدر. بلكه جوِّ هوايه دخى شمولى بولونان سماوات مملكتنڭ (تشبيهده خطا يوق) قرهقول خانهلرى حكمنده بعض موقعلرى وار كه، او موقعلرده أرض مملكتى ايله مناسبتدارلق اولويور؛ جزئى حادثهلر ايچون، او جزئى مقاملردن قولاق خيرسزلغى ياپييورلر. حتّى قلبِ إنسانى دخى او مقاملردن بريسيدر كه، مَلكِ إلهام ايله شيطانِ خصوصى او موقعده مبارزه ايدييورلر.