ايشته أى غافل إنسان! بو حاكمِ حَكَمِ حكيمِ ذو الجلال والجمال، سڭا قارشى كنديسنى هر بر مخلوقيله بويله حدسز و پارلاق طرزلرده طانيتديرمق و سَوْديرمك ايستديگى حالده، سن اونڭ طانيتديرمسنه قارشى ايمانله طانيمازسه‌ڭ و اونڭ سَوْديرمسنه مقابل عبوديتڭله كنديڭى اوڭا سَوْديرمزسه‌ڭ نه درجه حدسز مضاعف بر جهالت، بر خسارت اولديغنى بيل، آييل!..

ايكنجى نقطه‌نڭ ايكنجى مسئله‌سى: بو كائناتڭ صانعِ قدير و حكيمنڭ ملكنده إشتراك يرى يوقدر. چونكه هر شيده نهايت درجه‌ده إنتظام بولونديغندن، شركى قبول ايده‌مز. چونكه متعدّد أللر بر ايشه قاريشيرسه، او ايش قاريشير. بر مملكتده ايكى پادشاه، بر شهرده ايكى والى، بر كويده ايكى مدير بولونسه؛ او مملكت، او شهر، او كويڭ هر ايشنده بر قاريشيقلق باشلايه‌جغى گبى.. أڭ أدنا بر وظيفه‌دار آدم، او وظيفه‌سنه باشقه‌سنڭ مداخله‌سنى قبول ايتمه‌مسى گوسترييور كه؛ حاكميتڭ أڭ أساسلى خاصّه‌سى، ألبته إستقلال و إنفراددر. ديمك إنتظام وحدتى و حاكميت إنفرادى إقتضا ايدر. مادام حاكميتڭ بر موقّت گولگه‌سى، معاونته محتاج و عاجز إنسانلرده بويله مداخله‌يى ردّ ايدرسه ألبته درجۀِ ربوبيتده حقيقى بر حاكميتِ مطلقه، بر قديرِ مطلقده بتون شدّتيله مداخله‌يى ردّ ايتمك گركدر. أگر ذرّه قدر مداخله اولسه ايدى، إنتظام بوزولاجقدى.

حالبوكه بو كائنات اويله بر طرزده ياراديلمش كه؛ بر چكردگى خلق ايتمك ايچون، بر آغاجى خلق ايده‌بيلير بر قدرت لازمدر. و بر آغاجى خلق ايتمك ايچون ده كائناتى خلق ايده‌بيلير بر قدرت گركدر. و كائنات ايچنده پارمق قاريشديران بر شريك بولونسه، أڭ كوچك بر چكردكده ده حصّه‌دار اولمق لازم گلير. چونكه او، اونڭ نمونه‌سيدر. او حالده، قوجه كائناتده يرلشمه‌ين ايكى ربوبيت، بر چكردكده، بلكه بر ذرّه‌ده يرلشمك لازم گلير. بو ايسه، محالاتڭ و باطل خيالاتڭ أڭ معناسز و أڭ اوزاق بر محاليدر. قوجه كائناتڭ عموم أحوال و كيفياتنى ميزانِ عدلنده و نظامِ حكمتنده طوتان بر قديرِ مطلقڭ عجزينى، حتّى بر چكردكده دخى إقتضا ايدن شرك و كفر نه قدر حدسز درجه‌ده مضاعف بر خلاف، بر خطا، بر يالان اولديغنى.. و توحيد نه درجه حدسز مضاعف بر درجه‌ده حق و حقيقت و طوغرى اولديغنى بيل، ”اَلْحَمْدُ ِﷲِ عَلَى اْلاِيمَانِ“ دى