صدده دونويورز. أوت گوزيمزله گورويورز كه؛ بزلرى و بتون ذى‌روحلرى بيلير و بيله‌رك شفقتله حمايه ايدر و إحتياجنى و هر دردينى بيلير و بيله‌رك عنايتيله إمدادينه يتيشير بر عليمِ رحيم وار. حدسز مثاللرندن بريسى: إنسانڭ رزق و علاج و محتاج اولديغى معدنلر جهتنده گلن خصوصى و عمومى عنايتلر، پك ظاهر بر صورتده بر علمِ محيطى گوسترر و بر رحمٰنِ رحيمه رزق، علاج، معدنلرڭ عددنجه شهادتلر ايدرلر. أوت إنسانڭ خصوصًا عاجزلرڭ و ياورولرڭ إعاشه‌لرى و بِالخاصّه معده مطبخندن جسدڭ رزق ايسته‌ين أعضالرينه، حتّى حجيره‌لرينه هر برينه مناسب رزقنى يتيشديرمه‌لرى و طاغلر بر أجزاخانه و إنسانه لازم بتون معدنلرڭ بر آنبارى اولمالرى گبى حكيمانه ايشلر، غايت إحاطه‌لى بر علم ايله اولابيلير. سرسرى تصادف، كور قوّت، صاغير طبيعت، جامد، شعورسز أسباب، بسيط، إستيلاجى عنصرلر؛ هيچ بر جهتده بو عليمانه، بصيرانه، حكيمانه، مرحمتكارانه، عنايت‌پرورانه اولان إعاشه و إداره و حمايت و تدبيره قاريشه‌مازلر. يالڭز او ظاهرى أسباب؛ عليمِ مطلقڭ أمريله، إذنيله، علم و حكمتى دائره‌سنده بر پردۀِ عزّتِ قدرتِ إلٰهيه اولارق إستعمال و إستخدام ايديلمه‌لرى وار

بشنجى و آلتنجى دليل: {وَاْلاَقْضِيَّةُ الْمُنْتَظَمَةُ وَاْلاَقْدَارُ الْمُثْمِرَةُ} در. يعنى: هر شيئڭ، خصوصًا نباتات و أشجار و حيوانات و إنسانلرڭ شكللرى و مقدارلرى، علمِ أزلينڭ ايكى نوعى اولان قضا و قدرڭ دستورلريله صنعتكارانه بيچيلمش و هر برينڭ قامتنه گوره تام مناسب ديكيلمش، مكمّل گيديرلمش، غايت منتظم برر حكمتلى شكل ويريلمش. اونلر، هر برى و برابر، بر نهايتسز علمه دلالت و بر صانعِ عليمه عددلرنجه شهادت ايدرلر ديمكدر

أوت مثلا نمونه اولارق حدسز مثاللرندن يالڭز تك بر آغاج و بر فردِ إنسانه باقييورز، گورويورز كه: بو ميوه‌لى آغاج، او چوق جهازاتلى إنسان؛ هيچ بر رسّام تام تقليدينى ياپاميه‌جق درجه‌ده ظاهرى و باطنى، طيش و ايچى اويله بر غيبى پرگارله و اينجه بر علمڭ قلميله حدودلرى چيزيلمش و تام إنتظامله هر أعضاسنه مناسب صورت ويريلمش كه، ميوه و نتيجه‌لرينه و وظيفۀِ فطرتلرينه يتيشسين. بو ايسه نهايتسز بر علم ايله اولابيلمه‌سى جهتيله هر شيئڭ هر شيله مناسبتنى بيلوب و نظره آلان و بو آغاج و بو إنسانڭ بتون أمثاللرينى و نوعلرينى علمِ أزليسنڭ قضا و قدر پرگار و قلميله طيش و ايچ مقدارلرينى و صورتلرينى حكيمانه ياپيلماسنى بيله‌رك ايشله‌ين بر صانعِ مصوّر، بر عليمِ مقدّرڭ حدسز علمنه و وجوبِ وجودينه نباتات و حيوانات عددنجه شهادت ايدرلر ديمكدر