Muhakemat | İkinci Makale | 73
(67-89)

İşâret: Bu noktadan intizam neş’et etmekle tenasüb tevellüd edip hüsn ü cemâl parlar. Eğer istersen Rabb-i İzzet’in kelâmına teemmül et... Ezcümle:

Zerresi büyük bir taş kadar büyük olan azabdan tahvif ve insanı, kalâk ve tahammülsüz olduklarını göstermek için sevk edilen

olan âyete bak. Nasılki “şeyi zıddından in’ikas ettirmek” olan kâide-i beyâniyeye binâen tehvil ve tahvif için azabın bir parçasının derece-i te’sirini göstermek istediğinden, kıllet olan esas-ı maksada, nasıl kelâmın her tarafı elini oraya uzatıp kuvvet veriyor.Şöyle: lafzındaki teşkik ile tahfif ve deki yalnız temas ve i068 maddesinde ve sîgasında ve tenkirindeki taklil ve tahkir.. ve deki teb’iz ve nekale bedel zikrindeki tehvin ve deki îma-i rahmet, umumen taklili göstermekle, azabı nihayet derecede ta’zim ve tehvil eder.Zîra azı böyle olursa, çoğundan Allah esirgesin...

Tenbih: Bu sana sermeşktir. Yazabilirsen meşk et. Zîra bütün âyât-ı Kur’âniye bu intizam ve tenasüb ve hüsne mazhardırlar. Fakat makasıd ba’zan mütedâhilen müteselsildir. Her birinin tevabii ötekiyle mukarin olur, fakat muhtelit olmaz. Dikkat etmek gerektir. Zîra nazar-ı sathî böyle yerlerde çok halt eder.

Səs yoxdur