عزيز صدّيق سڭركندلى قارداشلرم إبراهيم، شكرى، حافظ بكر، حافظ حسين، حافظ رجب أفنديلر!

حافظ توفيق ايله گوندرديگڭز اوچ مسئله‌يه ملحدلر أسكيدن بَرى ايليشييورلر.

برنجيسى: {حَتّٰى اِذَا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَغْرُبُ فِى عَيْنٍ حَمِئَةٍ} آيتنڭ إفاده ايتديگى ظاهر معناسنه گوره: گونشڭ، حرارتلى و چامورلى بر چشمه صوينده غروب ايتديگنى گورمش، دييور.

ايكنجيسى: سدِّ ذو القرنيْن نره‌ده‌در؟

اوچنجيسى: آخر زمانده حضرتِ عيسى‌نڭ (ع‌س) گله‌جگنه و دجّالى ئولديره‌جگنه دائردر.

بو سؤاللرڭ جوابلرى اوزوندر. يالڭز مختصر بر إشارتله ديرز كه: آياتِ قرآنيه، اُسلوبِ عربيه اوزرينه و ظاهر نظره گوره عمومڭ آڭلايه‌جغى بر طرزده إفاده ايتديگى ايچون، چوق دفعه تشبيه و تمثيل صورتنده بيان ايدييور.

ايشته {تَغْرُبُ فِى عَيْنٍ حَمِئَةٍ} يعنى گونشڭ، حرارتلى و چامورلى بر چشمه گبى گورونن بحرِ محيطِ غربينڭ ساحلنده ويا وولقانلى، آلَوْلى، دومانلى طاغڭ گوزنده غروب ايتديگنى ذو القرنيْن گورمش. يعنى: ظاهر نظرده بحرِ محيطِ غربينڭ سواحلنده، يازڭ شدّتِ حرارتيله أطرافنده‌كى باتاقلق حرارتلنمش، تبخّر ايتديگى بر زمانده او بخار آرقه‌سنده بيوك بر چشمه حوضه‌سى صورتنده اوزاقدن ذو القرنيْنه گورونن بحرِ محيطڭ بر قسمنده گونشڭ ظاهرى غروبنى گورمش. ويا وولقانلى، طاش و طوپراق و معدن صولرينى قاريشديرارق فيشقيران بر طاغڭ باشنده يڭى آچيلمش آتشلى گوزنده، سماواتڭ گوزى اولان گونشڭ گيزلنديگنى گورمش