أوت قرآنِ حكيمڭ معجزانه بلاغتِ إفاده‌سى بو جمله ايله چوق مسائلى درس ويرييور. أوّلا: ذو القرنيْنڭ مغرب طرفنه سياحتى، شدّتِ حرارت زماننده و باتاقلق طرفنه و گونشڭ غروب آواننه و وولقانلى بر طاغڭ فيشقيرمسى وقتنه تصادف ايتديگنى بيان ايتمكله، آفريقانڭ تمام إستيلاسى گبى چوق عبرتلى مسئله‌لره إشارت ايدر. معلومدر كه: گورونن حركتِ شمس، ظاهريدر و كُرۀِ أرضڭ مخفى حركتنه دليلدر؛ اونى خبر ويرييور. حقيقتِ غروب مراد دگلدر. هم چشمه، تشبيهدر. اوزاقدن بيوك بر دڭز، كوچك بر حوض گبى گورونور. حرارتدن چيقان سيس و بخارلر و باتاقلقلر آرقه‌سنده گورونن بر دڭزى، چامور ايچنده بر چشمه‌يه تشبيهى و عربجه هم چشمه، هم گونش، هم گوز معناسنده اولان {عَيْنٍ} كلمه‌سى، أسرارِ بلاغتجه غايت معنيدار و مناسبدر. (حاشيه) ذو القرنيْنڭ نظرنده اوزاقلق جهتيله اويله گورونديگى گبى، عرشِ أعظمدن گلن و أجرامِ سماويه‌يه قوماندا ايدن سماوى خطابِ قرآنى، بر مسافرخانۀِ رحمانيه‌ده سراج وظيفه‌سنى گورن مسخّر گونشى بحرِ محيطِ غربى گبى بر چشمۀِ ربّانيده گيزله‌نييور ديمسى، عظمتنه و علويتنه ياقيشييور و معجزانه اسلوبى ايله، دڭزى حرارتلى بر چشمه و دومانلى بر گوز گوسترر. و سماوى گوزلره اويله گورونور

--------------------------------------------------------------------------

(حاشيه : {فِى عَيْنٍ حَمِئَةٍ} ده‌كى {عَيْنٍ} تعبيرى، أسرارِ بلاغتجه لطيف بر معنايى رمزًا إخطار ايدييور. شويله كه: ”سما و يوزى، گونش گوزيله زمينڭ يوزنده‌كى جمالِ رحمتى سيردن صوڭره، زمين دخى دڭز گوزيله يوقاريده‌كى عظمتِ إلٰهيه‌يى تماشايى متعاقب؛ او ايكى گوز بربرى ايچنه قپانيركن، روىِ زمينده‌كى گوزلرى قپايور.“ دييه معجزانه بر كلمه ايله خاطرلاتييور و گوزلر وظيفه‌سنه پايدوس إشارتنه إشارت ايدييور