ديمك أڭ جزئى فعل، ايكى جهتله خالقِ كلّ شيئه خاص اولديغنى گوسترر

أڭ زياده جاىِ دقّت و جاىِ حيرت شودر كه: وجودڭ أڭ قوّتلى مرتبه‌سى اولان ”وجوب“ڭ و وجودڭ أڭ ثباتلى درجه‌سى اولان ”مادّه‌دن تجرّد“ڭ و وجودڭ زوالدن أڭ اوزاق طورى اولان ”مكاندن منزّهيت“ڭ و وجودڭ أڭ صاغلام و تغيّردن و عدمدن أڭ مقدّس صفتى اولان ”وحدت“ڭ صاحبى اولان ذاتِ واجب الوجودڭ أڭ خاص خاصّه‌سى و لازمِ ذاتيسى اولان أزليتى و سرمديتى؛ وجودڭ أڭ ضعيف مرتبه‌سى و أڭ اينجه‌جك درجه‌سى و أڭ متغيّر، متحوّل طورى و أڭ زياده مكانه ياييلمش اولان حدسز كثرتلى بر مادّى مادّه اولان أثير و ذرّات گبى شيلره ويرمك و اونلره أزليت إسناد ايتمك و اونلرى أزلى تصوّر ايتمك و قسمًا آثارِ إلٰهيه‌نڭ اونلردن نشئت ايتديگنى توهّم ايتمك، نه قدر خلافِ حقيقت و واقعه مخالف و عقلدن اوزاق و باطل بر فكر اولديغى، رسالۀِ نورڭ متعدّد جزءلرنده قطعى برهانلرله گوستريلمشدر

ايكنجى شعاع: ”ايكى مسئله“در

برنجى مسئله: إسمِ قيّومڭ بر جلوۀِ أعظمنه إشارت ايدن {لاَ تَاْخُذُهُ سِنَةٌ وَلاَ نَوْمٌ ❊ مَا مِنْ دَابَّةٍ اِلاَّ هُوَ اٰخِذٌ بِنَاصِيَتِهَا ❊ لَهُ مَقَالِيدُ السَّمٰوَاتِ وَ اْلاَرْضِ} گبى آيتلرڭ إشارت ايتديگى حقيقتِ أعظمڭ بر وجهى شودر كه

شو كائناتده‌كى أجرامِ سماويه‌نڭ قياملرى، دواملرى، بقالرى؛ سرِّ قيّوميتله باغليدر. أگر او جلوۀِ قيّوميت بر دقيقه‌ده يوزينى چويرسه، بر قسمى كُرۀِ أرضدن بيڭ دفعه بيوك ميليونلرله كره‌لر، فضاىِ غيرِ متناهى بوشلغنده طاغيلاجق، بربرينه چارپه‌جق، عدمه دوكوله‌جكلر. ناصلكه مثلا: هواده (طيّاره‌لر يرنده) بيڭلر محتشم قصرلرى كمالِ إنتظامله طورديروب سياحت ايتديرن بر ذاتڭ قيّوميت إقتدارى، او هواده‌كى سرايلرڭ ثبات و نظام و دواملرى ايله ئولچولور.. اويله ده: او ذاتِ قيّومِ ذو الجلالڭ مادّۀِ أثيريه ايچنده حدسز أجرامِ سماويه‌يه نهايت درجه‌ده إنتظام و ميزان ايچنده سرِّ قيّوميتله بر قيام، بر بقا، بر دوام ويره‌رك، بعضسى كُرۀِ أرضدن بيڭ و بر قسمى بر ميليون دفعه بيوك ميليونلرله عظيم كره‌لرى ديركسز، إستنادسز، بوشلقده طورديرمقله برابر، هر برينى بر وظيفه ايله توظيف ايدوب غايت محتشم بر اوردو شكلنده ”أمرِ كُنْ فَيَكُون“دن گلن فرمانلره كمالِ إنقيادله إطاعت ايتديرمسى، إسمِ قيّومڭ أعظمى جلوه‌سنه بر ئولچو اولديغى گبى، هر بر موجودڭ ذرّه‌لرى دخى، ييلديزلر گبى سرِّ قيّوميتله قائم و او سرّ ايله بقا و دوام ايدييورلر. أوت بر ذى‌حياتڭ جسدنده‌كى ذرّه‌لرڭ هر بر أعضايه مخصوص بر هيئت ايله كومه كومه طوپلانوب طاغيلمادقلرى و سيل گبى آقان عنصرلرڭ فورطنه‌لرى ايچنده وضعيتلرينى محافظه ايدوب طاغيلماملرى و منتظمًا طورمالرى، بِالبداهه كندى كنديلرندن اولمايوب، بلكه سرِّ قيّوميتله اولديغندن؛ هر بر جسد منتظم بر طابور، هر بر نوع منتظم بر اوردو حكمنده اولارق بتون ذى‌حيات و مركّباتڭ زمين يوزنده و ييلديزلرڭ فضا عالمنده طورمالرى و گزمه‌لرى گبى، بو ذرّه‌لر دخى حدسز ديللريله سرِّ قيّوميتى إعلان ايدرلر