ذى‌شعوره، بِالخاصّه إنسانه باقار. أوت سرِّ وحدت ايله إنسان، بتون مخلوقات ايچنده بيوك بر كمال صاحبى و كائناتڭ أڭ قيمتدار ميوه‌سى و مخلوقاتڭ أڭ نازنينى و أڭ مكمّلى و ذى‌حياتڭ أڭ بختيارى و أڭ مسعودى و خالقِ عالمڭ مخاطبى و دوستى اولابيلير. حتّى بتون كمالاتِ إنسانيه و بشرڭ بتون علوى مقصدلرى توحيد ايله باغليدر و سرِّ وحدتله وجود بولور. يوقسه أگر وحدت اولمازسه، إنسان مخلوقاتڭ أڭ بدبختى و موجوداتڭ أڭ سفليسى و حيواناتڭ أڭ بيچاره‌سى و ذى‌شعورڭ أڭ حزنليسى و عذابليسى و غمليسى اولور. چونكه إنسان نهايتسز بر عجزى و نهايتسز دشمنلرى و حدسز بر فقرى و حدسز إحتياجلرى بولونمقله برابر، ماهيتى اويله چوق و متنوّع آلاتله و حسّياتله تجهيز ايديلمش كه، يوز بيڭ چشيد ألملرى حسّ ايدر و يوز بيڭلر طرزلرده لذّتلرى ذوق ايده‌رك ايستر. و اويله مقصدلرى و آرزولرى وار كه، بتون كائناته بردن حكمى گچمه‌ين بر ذات او آرزولرى يرينه گتيره‌مز. مثلا، إنسانده غايت شديد بر آرزوىِ بقا وار. إنسانڭ بو مقصدينى اويله بر ذات ويره‌بيلير كه، بتون كائناتى بر سراى حكمنده تصرّف ايدر. بر اوطه‌نڭ قپوسنى قپايوب، ديگر بر منزلڭ قپوسنى آچمق گبى قولاى بر صورتده دنيا قپوسنى قپايوب آخرت قپوسنى آچابيلسين. بشرڭ بو آرزوىِ بقا گبى أبد طرفنه اوزانمش و أقطارِ عالمه ياييلمش بيڭلر منفى و مثبت آرزولرى وار كه، اونلرى ويرمكله بشرڭ ايكى دهشتلى ياره‌لرى اولان عجزينى و فقرينى تداوى ايدن ذات ايسه، آنجق سرِّ وحدتله بتون كائناتى قبضه‌سنده طوتان ذاتِ أحد اولابيلير.

هم بشرده، قلبنڭ سلامتنه و إستراحتنه عائد اويله اينجه‌جك و گيزلى و جزئى مطلبلرى و روحنڭ بقاسنه و سعادتنه مدار اويله بيوك و محيط و كلّى مقصدلرى وار كه، اونلرى اويله بر ذات ويره‌بيلير كه، قلبڭ أڭ اينجه و گورونمز پرده‌لرينى گورور، لاقيد قالماز. هم أڭ گيزلى و ايشيديلمز غايت مخفى سسلرينى ايشيتير، جوابسز بيراقماز. هم سماوات و أرضى، ايكى مطيع نفر گبى أمرينه مسخّر ايده‌رك كلّى خدمتلرده چاليشديره‌جق درجه‌ده مقتدر اولابيلسين