هم هيئتِ مجموعه جهتنده، هر گوزده و هر بهارده بيوك بر عالم وفات ايدر و تازه بر عالم وجوده گلير. و او وفات و حدوث، او قدر منتظم جريان ايدييور و او وفات و حدوثده، غايت إنتظام و ميزانله او قدر نوعلرڭ وفياتلرى و حدوثلرى اولويور كه؛ گويا دنيا اويله بر مسافرخانه‌در كه، ذى‌حيات كائناتلر اوڭا مسافر اولورلر و سيّاح عالملر و سيّار دنيالر اوڭا گليرلر، وظيفه‌لرينى گورورلر، گيدرلر. ايشته، بو دنياده بويله حياتدار دنيالرى و وظيفه‌دار كائناتلرى كمالِ علم و حكمت و ميزانله و موازنه و إنتظام و نظامله إحداث و ايجاد ايدوب ربّانى مقصدلرده و إلٰهى غايه‌لرده و رحمانى خدمتلرده قديرانه إستعمال و رحيمانه إستخدام ايدن بر ذاتِ ذو الجلالڭ وجوبِ وجودى و حدسز قدرتى و نهايتسز حكمتى، بِالبداهه گونش گبى، عقللره گورونويور. ”حدوث“ مسائلنى رسالۀِ نوره و محقّقينِ كلاميه‌نڭ كتابلرينه حواله ايله او بحثى قپايورز

امّا ”إمكان“ جهتى ايسه؛ او ده كائناتى إستيلا و إحاطه ايتمش. چونكه گورويورز كه؛ هر شى، كلّى و جزئى بولونسون، بيوك و كوچك اولسون عرشدن فرشه، ذرّاتدن سيّاراته قدر هر موجود؛ مخصوص بر ذات و معيّن بر صورت و ممتاز بر شخصيت و خاص صفتلر و حكمتلى كيفيتلر و مصلحتلى جهازلر ايله دنيايه گوندريلييور. حالبوكه او مخصوص ذاته و او ماهيته، حدسز إمكانات ايچنده او خصوصيتى ويرمك.. هم صورتلر عددنجه إمكانلر و إحتماللر ايچنده او نقشلى و فارقه‌لى و مناسب او معيّن صورتى گيديرمك.. هم همجنسندن اولان أشخاصڭ مقدارنجه إمكانلر ايچنده چالقانان او موجوده، او لايق شخصيتى إمتيازله تخصيص ايتمك.. هم صفتلرڭ نوعلرى و مرتبه‌لرى صاييسنجه إمكانلر و إحتماللر ايچنده شكلسز و متردّد بولونان او مصنوعه، او خاص و موافق، مصلحتلى صفتلرى يرلشديرمك.. هم حدسز يوللر و طرزلرده بولونماسى ممكن اولماسى نقطه‌سنده حدسز إمكانات و إحتمالات ايچنده متحيّر، سرگردان، هدفسز او مخلوقه، او حكمتلى كيفيتلرى و عنايتلى جهازلرى طاقمق و تجهيز ايتمك؛ ألبته كلّى و جزئى بتون ممكنات عددنجه و هر ممكنڭ مذكور ماهيت و هويت، هيئت و صورت، صفت و وضعيتنڭ إمكاناتى عددنجه تخصيص ايديجى، ترجيح ايديجى، تعيين ايديجى، إحداث ايديجى بر واجب الوجودڭ وجوبِ وجودينه و حدسز قدرتنه و نهايتسز حكمتنه و هيچ بر شى و هيچ بر شأن اوندن گيزلنمديگنه و هيچ بر شى اوڭا آغير گلمديگنه و أڭ بيوك بر شى أڭ كوچك بر شى گبى اوڭا قولاى گلديگنه و بر بهارى بر آغاج قدر و بر آغاجى بر چكردك قدر سهولتله ايجاد ايده‌بيلديگنه إشارتلر و دلالتلر و شهادتلر، إمكان حقيقتندن چيقوب كائناتڭ بو بيوك شهادتنڭ بر قنادينى تشكيل ايدرلر. كائناتڭ شهادتنى، هر ايكى قنادى و ايكى حقيقتيله رسالۀِ نور أجزالرى و بِالخاصّه يگرمى ايكنجى و اوتوز ايكنجى سوزلر و يگرمنجى و اوتوز اوچنجى مكتوبلر تماميله إثبات و ايضاح ايتدكلرندن اونلره حواله ايده‌رك بو پك اوزون قصّه‌يى قيصه كسدك