يدنجيده حشرى چوق مقاماتدن صوراجقدق. فقط خالقمزڭ إسملريله ويرديگى جواب او درجه قوّتلى يقين و قناعت ويردى كه؛ داها باشقه صورغولره إحتياج بيراقماديغندن اوراده قيصه كسدك. شيمدى بو مسئله‌ده، آخرت ايماننڭ، هم آخرتڭ سعادتنه، هم دنيا سعادتنه دائر تأمين ايتديگى فائده‌لر و نتيجه‌لرندن يوزدن برى خلاصه ايديله‌جك. سعادتِ اُخرويه‌يه عائد قسمى، قرآنِ معجز البيانڭ ايضاحاتى داها هيچ بر بيانه إحتياج بيراقمامش، اونى اوڭا حواله ايده‌رك و سعادتِ دنيويه‌يه عائد قسمى ايضاح جهتنى رسالۀِ النوره بيراقوب، يالڭز قيصه بر خلاصه ايله إنسانڭ حياتِ شخصيه و حياتِ إجتماعيه‌سنه عائد يوزر نتيجه‌لرندن اوچ درت دانه‌سنى بيان ايدرز.

برنجيسى: إنسان، سائر حيواناته مخالف اولارق، خانه‌سيله علاقه‌دار اولديغى مِثللو دنيا ايله علاقه‌داردر و أقاربيله مناسبتدار اولديغى گبى، نوعِ بشر ايله ده جدّى و فطرى مناسبتداردر. و دنياده موقّت بقاسنى آرزولاديغى گبى بر دارِ أبديده بقاسنى، عشق درجه‌سنده آرزولايور. و معده‌سنڭ غدا إحتياجنى تأمين ايتمگه چاليشديغى گبى دنيا قدر گنيش، بلكه أبده قدر اوزانان سفره‌لرى و غدالرى، عقل و قلب و روح و إنسانيت معده‌لرى ايچون تدارك ايتمگه فطرةً مجبوردر، چابالايور. و اويله آرزولرى و مطلبلرى وار كه، أبدى سعادتدن باشقه هيچ بر شى اونلرى تطمين ايتمييور. حتّى اوننجى سوزده إشارت ايديلديگى گبى، بر زمان (كوچكلگمده) خيالمدن صوردم: ”سڭا بر ميليون سنه عمر و دنيا سلطنتى ويريلمه‌سنى، فقط صوڭره عدمه و هيچلگه دوشمه‌سنى مى ايسترسڭ؟ يوقسه باقى فقط عادى و مشقّتلى بر وجودى مى ايسترسڭ؟“ ديدم. باقدم، ايكنجيسنى آرزولايوب برنجيسندن ” آه“ چكدى. ”جهنّم ده اولسه بقا ايسترم“ ديدى