ДҮРТЕНЧЕ ХАКЫЙКАТЬ.

"Фәтхе сүәр", ягъни барча җанлы барлыклар сурәтләренең Аллаһның "Фәттах" исеме белән ачылуы.

Бу аятьләрдә бәян ителгәнчә, хайваннар дөнья-сын өйрәтүче фәннәрнең исбат итүенчә, барча сурәтләрнең ачылуы, ясалуы бары тик бөтен җирдә булган чиксез бер илаһи хикмәт һәм зур бер илаһи кодрәт белән генә булыр. Сурәтләрнең ачылуыннан максат - барча орлык һәм тышчалардан аларның нәтиҗәсе булган үсемлек вә агачларның ясалуы һәм барлык хайван вә инсан балаларының үз әниләре-нең корсакларында ачылуы, ясалуыдыр. Сансыз күп мисаллардан бер мисал. Югарыда китерелгән шул аятьләр әйтә: "Җир шарындагы барлык хайваннар-ның, аерым алганда, инсан аналарының корсакла-рындагы өч катлы тышча (пәрдә) һәм өч катлы золмәт (караңгы) эчендәге балалар сурәтләренең ике ак там-чыдан яратылуы чиксез зур кодрәте, зур хикмәте-нең билгеләре һәр җирдә күренеп торган Аллаһның барлыгына ап-ачык бер дәлил булып тора".

Бу аяте кәримә "Җәнабе Аллаһка ышануда шик-шебһә булмас һәм булмасын!" мәгънәсен аңлатып бирә.

Бәдиүззаман хәзрәтләренең "Асаи Муса" китабы-ның башында әйтелгәнчә, ике төрле фәлсәфә бар-дыр.