Беренчесе - кешеләрнең җәмгыять тормышына файдалы булган холык-сыйфатларны өйрәтүче һәм инсаннарны фәннең тәрәккыятенә өндәүче файдалы фәлсәфә. Бу фәлсәфә Коръәннең хикмәтләренә кар-шы тормас, бәлки аныц хикмәтләрен аңлауда бер ярдәмче булыр. Бу фәлсәфәгә каршы көрәшмибез.

Икенчесе - материалистик һәм атеистик фәлсәфә. Бу фәлсәфә инсаннарны фани, дөньяви көлке-уен-нарга өндәүче һәм Аллаһны инкяр иттереп, диннән ераклаштыручы фәлсәфә. Инсаннарга зарарлы бул-ган шушы фәлсәфә белән көрәш алып барабыз.

Нигезе материализм һәм атеизм булган фәлсәфә тарафдарларына Аллаһка ышану турындагы шундый ике хакыйкатьне әйтәбез.

БЕРЕНЧЕ ХАКЫЙКАТЬ.

Иман белән кяферлекнең мәгънәви фикер көрәшендә өч каршылык бар; аларның һәрберсендә үзара ике нәрсә сутышып тора.

Беренчесе: нәфс-е әммарә (начарлыкны әмер иткән нәфес) белән изгелекне әмер иткән кальб.

Икенчесе: фәлсәфә шәкертләре белән Коръәне Хәкимнең шәкертләре.

Өченчесе: Ислам милләте белән көфер милләте. Шушы нәрсәләрнең бәхәсе Адәм пәйгамбәр вакы-тыннан башлап безнец көннәргә хәтле килде һәм кыямәткә кадәр дәвам итәчәк. Фәлсәфә шәкертләре-нең, көфер милләтенең һәм нәфс-е әммарәнең иң куркыныч бозыклыгы Җәнабе Хакны танымау һәм Аллаһны белмәүдән тора. Аларга каршы без шулай дибез: сәркатипсез бер хәреф тә булмас. Хакимсез бер генә канун да булмас. Шулай ук зур каинәт тә Яратучысыз булмас.