4- Mukadder bulunan neş’enin sıfatına âhiret ta’biri, zihinleri neş’e-i ûlâya çevirip, ondan neş’e-i uhraya bil’intikal imkân yolunu göstermek için ihtiyar edilmiştir.

5- Yakîn ile beraber tasdiki birlikte ifade eden Kelimesine bedel yeniden taranması gerekiyor. ta’biri, haşir mes’elesi şek ve şübhelere bir mahşer ve bir mecma’ olduğu için, tasdikten fazla îkan ve yakîn daha ehemmiyetli olduğuna işârettir. Veya ehl-i kitabın iddia ettikleri îman, yakînden hâlî olduğundan, onların îmanı, îman olmadığına işârettir.

: Bu cümledeki nüktelere işâret eden me’hazlar şunlardır:

1- Evvelki cümle ile bu cümlenin nazmı. 2- ile işâret-i hissiye. 3- deki uzaklık. 4- daki ulviyet. 5- deki tenkir. 6- 7- deki terbiyeden ibâret yedi me’hazdir.

Birincisi: Bu cümleyi mâkabliyle bağlayan münâsebetlerdir.

Birinci münâsebet: Bu cümle mâkablinden neş’et eden üç suale cevabdır.

Birincisi: Hidâyetten neş’et eden o güzel vasıfları lâbis olarak hidâyet tahtı üstünde oturan o şahısları görmek isteyen sâile cevabdır.

İkincisi: “O adamların hidâyete istihkak ve ihtisasları nedendir?” diye sual eden sâmie cevabdır. Yâni illet, sebeb, ile işâret edilen vasıflardır.

S- Sâbıkan mezkûr vasıfların tafsilen zikirleri, kelimesindeki icmalden daha vâzıh bir sûrette sebebi gösteriyor?

C- İcmal, ba’zan tafsilden daha vâzıh olur. Bilhassa matlub birkaç şeyden mürekkeb olduğu zaman, sâmiin gabaveti veya nisyanı dolayısiyle o mürekkebin eczasını mezcetmekle sebebi çıkarmak müşkil olur.