دردنجيسى: أجرامِ علويه‌يه دقّت ايديلسه گورونويور كه: او علوى عالملرڭ طبقاتنده مخالفت وار. مثلا: نَهْرُ السماء و كهكشان ناميله معروف، توركجه ”صمان يولى“ تعبير اولونان بلوط شكلنده‌كى دائرۀِ عظيمه‌نڭ بولونديغى طبقه، ألبته ثوابت ييلديزلرڭ طبقه‌سنه بڭزه‌مييور. گويا طبقۀِ ثوابت ييلديزلرى، ياز ميوه‌لرى گبى يتيشمش، ايرمشلر. و او كهكشانده‌كى بلوط شكلنده گورولن حدسز ييلديزلر ايسه، يڭيدن يڭى‌يه چيقوب ايرمگه باشلايورلر. طبقۀِ ثوابت دخى، صادق بر حدس ايله منظومۀِ شمسيه‌نڭ طبقه‌سنه مخالفتى گورونويور. و هكذا يدى منظومات و يدى طبقه، بربرينه مخالف بولونماسى، حسّ و حدس ايله درك اولونور.

بشنجيسى: حدسًا و حسًّا و إستقراءً و تجربةً ثابت اولمشدر كه: بر مادّه‌ده تنظيم و تشكيل دوشسه و او مادّه‌دن باشقه مصنوعات ياپيلسه، ألبته مختلف طبقه و شكللرده اولور. مثلا: ألماس معدننده تشكيلات باشلاديغى وقت، او مادّه‌دن هم رماد يعنى هم كول، هم كومور، هم ألماس نوعلرى تولّد ايدييور. هم مثلا: آتش، تشكّله باشلاديغى وقت؛ هم آلَوْ، هم دومان، هم قور طبقه‌لرينه آيريلييور. هم مثلا: مولّد الماء، مولّد الحموضه ايله مزج ايديلديگى وقت، او مزجدن هم صو، هم بوز، هم بخار گبى طبقه‌لر تشكّل ايدييور. ديمك آڭلاشيلييور كه بر مادّۀِ واحدده تشكيلات دوشسه، طبقاته آيريلييور. اويله ايسه: مادّۀِ أثيريه‌ده قدرتِ فاطره تشكيلاته باشلاديغى ايچون، ألبته آيرى آيرى طبقه اولارق {فَسَوّٰيهُنَّ سَبْعَ سَمٰوَاتٍ} سرّيله يدى نوع سماواتى اوندن خلق ايتمشدر.