لمعهلر | اون ايكنجى لمعه | 173
(166-177)
ايشته بو حقيقتِ قرآنيهيى يدى قاعده و يدى وجه معنا ايله غايت مختصر بر صورتده إثبات ايدهجگز.
برنجى قاعده: فنًّا و حكمةً ثابتدر كه: بو حدّى يوق فضاىِ عالم، نهايتسز بر بوشلق دگل، بلكه ”أثير“ ديدكلرى مادّه ايله طولودر.
ايكنجيسى: فنًّا و عقلاً، بلكه مشاهدةً ثابتدر كه: أجرامِ علويهنڭ جاذبه و دافعه گبى قانونلرينڭ رابطهسى و ضيا و حرارت و ألكتريق گبى مادّهلردهكى قوّتلرڭ ناشرى و ناقلى، او فضايى طولديران بر مادّه موجوددر.
اوچنجيسى: مادّۀِ أثيريه، أثير قالمقله برابر، سائر مادّهلر گبى مختلف تشكّلاته و آيرى آيرى صورتلرده بولونديغى تجربةً ثابتدر. أوت ناصلكه بخار، صو، بوز گبى هوائى، مايع، جامد اوچ نوع أشيا، عين مادّهدن اولويور. اويله ده: مادّۀِ أثيريهدن دخى يدى نوع طبقات اولماسنه هيچ بر مانعِ عقلى اولماديغى گبى، هيچ بر إعتراضه مدار اولماز.
سس يوق