لمعه‌لر | اون دردنجى لمعه | 211
(209-227)

ايشته او ايكى دائره‌نڭ تقاطع نقطه‌سنه، باش معناسنه ”رأس“، ديگرينه قويروق معناسنه ”ذَنَبْ“ ديمشلر. قمر رأسه و شمس ذنبه گلديگى وقت فلكيون إصطلاحنجه ”حيلولتِ أرض“ وقوع بولور. يعنى كُرۀِ أرض تام ايكيسنڭ اورته‌سنه دوشر، او وقت قمر خسف اولور. سابق تشبيه ايله ”قمر، تِنّينڭ آغزينه گيردى“ دينيلير.


ايشته بو علوى و علمى تشبيه، عوامڭ لساننه گيردكجه، مرورِ زمانله، قمرى يوته‌جق قوجه بر ييلان شكلنى آلمش.


ايشته ثَوْر و حوت ناميله ايكى بيوك مَلك، بر تشبيهِ لطيفِ قدسى ايله و معنيدار بر إشارتله ثَوْر و حوت ناميله تسميه ايديلمشلر. قدسى، علوى لسانِ نبوّتدن عمومڭ لساننه گيردكجه، او تشبيه حقيقته إنقلاب ايتمش، عادتا غايت بيوك بر اوكوز و دهشتلى بر باليق صورتنى آلمشلر.


اوچنجى أساس: ناصلكه قرآنڭ متشابهاتى وار؛ غايت درين مسئله‌لرى تمثيلات ايله و تشبيهاتله عوامه درس ويرييور. اويله ده: حديثڭ متشابهاتى وار؛ غايت درين حقيقتلرى مأنوس تشبيهاتله إفاده ايدر. مثلا: بر ايكى رساله‌ده بيان ايتديگمز گبى: بر وقت حضورِ نبويده غايت درين بر گورولتى ايشيدلدى. فرمان ايتدى كه: ”يتمش سنه‌در يووارلانوب، بو دقيقه‌ده جهنّمڭ ديبنه دوشن بر طاشڭ گورولتيسيدر.“ بر قاچ دقيقه صوڭره بريسى گلدى، ديدى: ”يتمش ياشنده‌كى مشهور منافق ئولدى.“ رسولِ أكرم عليه الصلاة والسلامڭ غايت بليغ تمثيلينڭ حقيقتنى إعلان ايتدى.

سس يوق

لمعه‌لر