اوچنجى محال: بو محالى ايضاح ايده‌جك بعض رساله‌لرده بيان ايديلن ايكى مثال:

برنجى مثال: بتون آثارِ مدنيتله تكميل و تزيين ايديلمش، خالى بر صحراده قورولمش، ياپيلمش بر سرايه؛ غايت وحشى بر آدم گيرمش، ايچنه باقمش. بيڭلرله منتظم صنعتلى أشيايى گورمش. وحشتندن، أحمقلغندن، خارجدن كيمسه مداخله ايتمه‌يوب، او سراى ايچنده او أشيادن بريسى، او سرايى مشتملاتيله برابر ياپمشدر دييه تحرّى‌يه باشلايور. هانگى شيئه باقييور؛ او وحشتلى عقلى دخى قابل گورمييور كه، او شى بونلرى ياپسين. صوڭره او سرايڭ تشكيلات پروغرامنى و موجودات فهرسته‌سنى و إداره قانونلرى ايچنده يازيلى اولان بر دفترى گورور. چندان ألسز و گوزسز و چكيجسز اولان او دفتر دخى، سائر ايچنده‌كى شيلر گبى، هيچ بر قابليتى يوقدر كه او سرايى تشكيل و تزيين ايتسين. فقط مضطر قالارق، بِالمجبوريه، أشياىِ آخَره نسبةً، قوانينِ علميه‌نڭ بر عنوانى اولمق جهتيله، او سرايڭ مجموعنه بو دفترى مناسبتدار گورديگندن، ”ايشته بو دفتردر كه، او سرايى تشكيل، تنظيم و تزيين ايدوب بو أشيايى ياپمش، طاقمش، يرلشديرمش.“ دييه‌رك وحشتنى؛ أحمقلرڭ، سرخوشلرڭ هذياننه چويرمش.

ايشته عينًا بو مثال گبى؛ حدسز درجه‌ده مثالده‌كى سرايدن داها منتظم، داها مكمّل و بتون أطرافى معجزانه حكمتله طولو شو سراىِ عالمڭ ايچنه، إنكارِ الوهيته گيدن طبيعيّون فكرينى طاشييان وحشى بر إنسان گيرر. دائرۀِ ممكنات خارجنده اولان ذاتِ واجب الوجودڭ أثرِ صنعتى اولديغنى دوشونميه‌رك و اوندن إعراض ايده‌رك، دائرۀِ ممكنات ايچنده قدرِ إلٰهينڭ يازار بوزار بر لوحه‌سى حكمنده و قدرتِ إلٰهيه‌نڭ قوانينِ إجراآتنه تبدّل و تغيّر ايدن بر دفترى اولابيلن و پك ياڭليش و خطا اولارق ”طبيعت“ نامى ويريلن بر مجموعۀِ قوانينِ عاداتِ إلٰهيه و بر فهرستۀِ صنعتِ ربّانيه‌يى گورور. و دير كه: ”مادام بو أشيا بر سبب ايستر، هيچ بر شيئڭ بو دفتر گبى مناسبتى گورونمييور. چندان هيچ بر جهتله عقل قبول ايتمز كه؛ گوزسز، شعورسز، قدرتسز بو دفتر، ربوبيتِ مطلقه‌نڭ ايشى اولان و حدسز بر قدرتى إقتضا ايدن ايجادى ياپاماز. فقط مادام صانعِ قديمى قبول ايتمييورم؛ اويله ايسه أڭ مناسبى، بو دفتر بونى ياپمش و ياپار دييه‌جگم.“ دير. بز ده ديرز: