دردنجى حقيقت: ”حاكميت“در

أوت بو كائناته گنيش بر دقّت ايله باقان؛ كائناتى غايت حشمتلى و غايت فعاليتلى بر مملكت، بلكه إداره‌سى غايت حكمتلى و حاكميتى غايت قوّتلى بر شهر حكمنده گورور، هر شيئى و هر نوعى برر وظيفه ايله مسخّرانه مشغول بولور. {وَ ِﷲِ جُنُودُ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضِ} آيتنڭ عسكرلك معناسنى إحساس ايدن تمثيلنه گوره: ذرّات اوردوسندن و نباتات فرقه‌لرندن و حيوانات طابورلرندن، تا ييلديزلر اوردوسنه قدر اولان جنودِ ربّانيه‌دن، او كوچوجك مأمورلرده و بو پك بيوك عسكرلرده حاكمانه تكوينى أمرلرڭ، آمرانه حكملرڭ، شاهانه قانونلرڭ جريانلرى، بداهتله بر حاكميتِ مطلقه‌نڭ و بر آمريتِ كلّيه‌نڭ وجودينه دلالت ايدرلر

مادام بر حاكميتِ مطلقه حقيقتى واردر، ألبته شركڭ حقيقتى اولاماز. چونكه {لَوْ كَانَ فِيهِمَا اٰلِهَةٌ اِلاَّ اﷲُ لَفَسَدَتَا} آيتنڭ حقيقتِ قاطعه‌سيله؛ متعدّد أللر مستبدانه بر ايشه قاريشسه‌لر، قاريشديررلر. بر مملكتده ايكى پادشاه، حتّى بر ناحيه‌ده ايكى مدير بولونسه؛ إنتظام بوزولور و إداره هرج و مرج اولور. حالبوكه سينك قنادندن تا سماوات قنديللرينه قدر و حجيراتِ بدنيه‌دن تا سيّاراتڭ برجلرينه قدر اويله بر إنتظام وار كه؛ ذرّه قدر شركڭ مداخله‌سى اولاماز

هم حاكميت بر مقامِ عزّتدر؛ رقيب قبول ايتمك، او حاكميتڭ عزّتنى قيرار. أوت عجزى ايچون چوق يارديمجيلره محتاج اولان إنسانڭ، جزئى و ظاهرى و موقّت بر حاكميتى ايچون قارداشنى و أولادينى ظالمانه ئولديرمسى گوسترييور كه؛ حاكميت رقيب قبول ايتمز. بويله بر عاجز، بويله جزئى بر حاكميت ايچون بويله ياپارسه؛ ألبته بتون كائناتڭ مالكى اولان بر قديرِ مطلقڭ حقيقى و كلّى ربوبيتنه و الوهيتنه مدار اولان كندى حاكميتِ قدسيه‌سنه باشقه‌سنى تشريك ايتمه‌سى و شريكه مساعده ايتمه‌سى هيچ بر جهتله ممكن اولاماز. بو حقيقت، ايكنجى شعاعڭ ايكنجى مقامنده و رسالۀِ نورڭ بر چوق يرلرنده قوّتلى دليللر ايله إثبات ايديلديگندن، اونلره حواله ايدييورز. ايشته يولجيمز بو درت حقيقتى مشاهده ايتمكله، وحدانيتِ إلٰهيه‌يى شهود درجه‌سنده بيلدى، ايمانى پارلادى. بتون قوّتيله {لاَ اِلٰهَ اِلاَّ اﷲُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ} ديدى. و بو منزلدن آلديغى درسه بر قيصه إشارت اولارق برنجى مقامڭ ايكنجى بابنده