اوچنجى آيت: {وَمِنْ ثَمَرَاتِ النَّخِيلِ وَاْلاَعْنَابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَكَرًا وَرِزْقًا حَسَنًا اِنَّ فِى ذٰلِكَ َلاٰيَةً لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ} بو آيت، نظرِ دقّتى خرما و اوزومه جلب ايدوب دير كه: ”عقلى بولونانلره، بو ايكى ميوه‌ده توحيد ايچون بيوك بر آيت، بر دليل و بر حجّت واردر.“ أوت بو ايكى ميوه، هم غدا و قوت، هم فاكهه و يميش، هم چوق لذّتلى طعاملرڭ منشألرى اولمقله برابر، صوسز بر قومده و قورو بر طوپراقده طوران بو آغاجلر، او درجه بر معجزۀِ قدرت و بر خارقۀِ حكمتدر و اويله بر حلوالى شكر فابريقه‌سى و باللى بر شروب ماكينه‌سى و او قدر حسّاس بر ميزان و مكمّل بر إنتظام و حكمتلى و دقّتلى بر صنعتدرلر كه؛ ذرّه قدر عقلى بولونان بر آدم، ”بونلرى بويله ياپان، ألبته بو كائناتى يارادان ذات اولابيلير.“ ديمگه مجبوردر. چونكه مثلا بو گوزيمز اوڭنده بر پارمق قدر آصمانڭ اوزوم چوبوغنده يگرمى صالقيم وار و هر صالقيمده شكرلى شروب طولومبه‌جقلرندن يوزر دانه وار. و هر دانه‌نڭ يوزينه اينجه‌جك و گوزل و لطيف و رنكلى بر محفظه‌يى گيديرمك و نازك و يوموشاق قلبنده، قوّۀِ حافظه‌سى و پروغرامى و تاريخچۀِ حياتى حكمنده اولان سرت قابوقلى، جويز ايچلى چكردكلرى قويمق و قارننده جنّت حلواسى گبى بر طاتلى‌يى و آبِ كوثر گبى بر بالى ياپمق و بتون زمين يوزنده، حدسز أمثالنده عين دقّت، عين حكمت، عين خارقۀِ صنعتى، عين زمانده، عين طرزده ياراتمق، ألبته بداهتله گوسترر كه؛ بو ايشى ياپان بتون كائناتڭ خالقيدر و نهايتسز بر قدرتى و حدسز بر حكمتى إقتضا ايدن شو فعل، آنجق اونڭ فعليدر

أوت بو چوق حسّاس ميزانه و چوق مهارتلى صنعته و چوق حكمتلى إنتظامه، كور و سرسرى و إنتظامسز و شعورسز و هدفسز و إستيلاجى و قاريشديريجى اولان قوّتلر و طبيعتلر و سببلر قاريشه‌مازلر، أللرينى اوزاتامازلر. يالڭز، مفعوليتده و قبولده و پرده‌دارلقده، أمرِ ربّانى ايله إستخدام اولونويورلر