Фаолият ичида ҳолатни яхшилаш истаги бўлса, лаззат зиёдалашиб тошади. Вазифадаги заҳматга бардош бергизувчи нарса шу лаззатдир.

Шуури борларга нисбатан ғоялардаги камол нақадар жозибадор бўлса, идроксизга нисбатан нафси фаолият ҳам шундай жозибадордир, меҳнатга чорлайди. Бу сир учундирки, роҳат заҳматдир, заҳмат роҳатдир.

Ҳирс билан сабрсизлик маҳрум бўлишнинг сабабидир. Чунки тартибли поғоналар каби, фитратдаги тартибга, кетма-кетликка амал қилмагани учун, ҳирсли одам муваффақ бўлмайди. Бўлса ҳам ясама тартиби, бир поғона қисқа бўлгани учун умидсизликка тушиб, ғафлат босгандан сўнг эшик очилади.

Аллоҳ қалбнинг ботинини иймон ва маърифат ва муҳаббат учун яратгандир. Қалбнинг зоҳирини, бошқа нарсалар учун муҳайё қилгандир. Жинояткор ҳирс қалбни тешади. Унинг ичига санамларни киритади. Аллоҳнинг ғазаби келади, мақсадларининг акси ила жазолайди