Çünkü Vâcibü’l-Vücûd’u, mümkine kıyas ediyor. Halbuki, bu kıyasa göre küçük hayvanlara büyük bir zulüm olur. Çünkü onlar da

kaziyyesince Hâlıklarını tesbih etmekle, Allah’tan maada kimseyi Rab tanımıyorlar. Binâenaleyh,, büyüğün küçüğe tekebbür etmiye hakkı yoktur.

İ’lem Eyyühel-Aziz! Umûmî olan bir in’am ile inâyet-i şahsiye arasında münâfat yok. Meselâ: Bir ziyâfete yapılan umûmî bir dâvet altında şahıslar da dâvet edilmiş olur. Yâni, bu ziyafet umûmî olduğundan dâvet umûmîyette kalır, şahıslar nazara alınmıyor, denilemez. Binâenaleyh, Allah’ın ni’metleri vakıf malı veya nehir suyu gibi umûmî olup, in’amında şahıslar kasdedilmemiş değildir. Ancak o umûmîyette husûsiyet de maksuddur. Binâenaleyh, eşhas o umûmî in’amda kasdedilmediklerinden o ni’metlere karşı şükretmeye mükellef olmadıklarına zehab etmek hatâdır.

İ’lem Eyyühel-Aziz! Yarın seni zillet ve rezâletlere ma’rûz bırakmakla terkedecek olan dünyanın sefâhetini bugün kemâl-i izzet ve şerefle terkedersen pek azîz ve yüksek olursun. Çünkü o seni terketmeden evvel sen onu terkedersen, hayrını alır, şerrinden kurtulursun. Fakat vaziyet ma’kûse olursa, kaziyye de ma’kuse olur.

İ’lem Eyyühel-Aziz! Fısk çamuriyle mülevves olan medeniyet, insanları da o çamur ile telvis ediyor. Ezcümle: Riyâyı şan ve şeref ile iltibas etmiş. İnsanları da o pis ahlâka sevkediyor. Hakîkaten insanlar o riyâya öyle alışmışlar ki, şahıslara yaptıkları gibi milletlere hatta unsurlara bile yapıyorlar. Gazeteleri o riyâya dellâl, tarihleri de alkışcı yapmışlardır. Bu yüzden şahsî hayatlar “Hamiyet-i cahiliye” ünvanı altında unsurî hayatlara fedâ edilmektedir.

İ’lem Eyyühel-Aziz! Nübüvvet-i Ahmediye’yi (A.S.M.) isbat eden delillerden biri de tevhiddir. Evet merâtibiyle tevhid bayrağını kâinatın en üst tepesi üstünde dikmiş olan ve enzar-ı âleme karşı makamlariyle beraber tevhide dellâllık eden ve enbiyânın mücmel bıraktıkları hakâikı tafsilâtiyle beyân eden ve açıklayan ancak ve ancak Hazret-i Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm’dır. Binâenaleyh, tevhidin hakîkat ve kuvveti nisbetinde nübüvvet-i Ahmediye (A.S.M.) hak ve hakîkattır.