îhsanê yek merivî, dube û bi dayîna heftê hezar qesr û hûrî; û bi ewê îsareta ku ‘ehlê cennetê, herkes, ji para xwe,pir razî û memnun e’ tê nîsandan ku li axîretê tistekî sebebêreqabetê tune û reqabet jî, nabe. Ew çax, di emelê salihê li axîretê de jî, reqabet mumkûn nîne. Cîyê çavnebarîyênîne.
Yê ku çavnebarîyê dike, yan rîyakar û durû ye, bi wesîleya emelê salih, encamên dunyewî digere; yan jî, sadiqê cahîl e ku nizane emelê salih, ji bo ku ye û fêm nake ku esasê ruhê emelê salih, îxlas e. Bi reqabetê, herwekî bi ewlîyaullah re dijminahîyê dajo û wuhareng firehîya rehmeta îlahî îttiham dike. Hedîseyeke ku evê heqîqetê te’yîd dike:
Ji hevalên me yên berê; yekî wî, ji yê din re, dijminatîyawî hebû. Li cem wî merivî, bi senakarane û bi emelê salih,heta bi welayetê, wesf û pesnê dijminê wî dan. Ewî merivî,çavnebarî nekir û aciz nebû. Pasê yekî got: “Ew dijminê tecesûr e, xurt e.” Me dît ku di wî mêrikî de, tamareke
çavnebarî û reqabetê ya bi sîdet, çêbû. Me jê re got: “
---------------------------------------------------------
..............Belê çawa ku di evê dunyayê de, merivek ji seyahata xwe ya ji baxçeyekî bi yek sietekî û ji seyrangeheke bi yek rojî û ji memleketekî ji mehekî û ji ya di mesîregeheke bi salekî, bi devê xwe, bi gohê xwe, bi çavê xwe, bi zewqa xwe, bi zimanê, bi hestên xwe yên din, îstifade dike; her wusa jî, feqet quweyê samme û quweya zaîqaya ku di vî memleketê fanî de, tenê ancax ji baxçeyekî bi yek sietî, îstifade dikin; li wî memleketê baqî, ji baxçeyekî hezar salî, eynî ewê îstifadeyê dikin. Quweya samîa/ bihîstinê û quweya basiraya/dîtinê ku li vê derê tenê ancax dikare ji mesîregeheke yek salekî, îstifade bike; ji ewê seyahata xwe ya mesîregeheke penc sed salî, bi awakî layîqê ewî memleketê ku serdan pê xemilî ye û bi hasmet e, îstifade dike. Her mu’min, li gor dereceya xwe û bi hestên xwe yên ku li gor nispetê wan qencî û sewabên xwe, înbisat û înkisaf dike;zewq hildide, lezezzuz dike, sûd werdigre.
* Begavî, Serhü’s-Sünne:15/232; Ramuzü’l-Ehadis, sh. 113; el-Fethü’l-Kebir,
1/62; 3/422.