الحاصل: مادام ”إمامِ مبين“، ماضى و مستقبلڭ و عالمِ غيبڭ أطرافنده دال بوداق صالان شجرۀِ خلقتڭ بر پروغرامى، بر فهرسته‌سى حكمنده‌در. شو معناده‌كى ”إمامِ مبين“، قدرِ إلٰهينڭ بر دفترى، بر مجموعۀِ دساتيريدر. او دساتيرڭ إملاسى ايله و حكمى ايله ذرّات، وجودِ أشياده‌كى خدماتنه و حركاتنه سَوق ايديلير.

امّا ”كتابِ مبين“ ايسه، عالمِ غيبدن زياده، عالمِ شهادته باقار. يعنى، ماضى و مستقبلدن زياده، زمانِ حاضره نظر ايدر و علم و أمردن زياده، قدرت و إرادۀِ إلٰهيه‌نڭ بر عنوانى، بر دفترى، بر كتابيدر. ”إمامِ مبين“، قدر دفترى ايسه؛ ”كتابِ مبين“، قدرت دفتريدر. يعنى: هر شيئڭ وجودنده، ماهيتنده و صفات و شئوناتنده كمالِ صنعت و إنتظاملرى گوسترييور كه؛ بر قدرتِ كامله‌نڭ دساتيرى ايله و بر إرادۀِ نافذه‌نڭ قوانينى ايله وجود گيديريلييور. صورتلرى تعيين، تشخيص ايديلوب؛ برر مقدارِ معيّن، برر شكلِ مخصوص ويريلييور. ديمك او قدرت و إراده‌نڭ، كلّى و عمومى بر مجموعۀِ قوانينى، بر دفترِ أكبرى واردر كه؛ هر بر شيئڭ خصوصى وجودلرى و مخصوص صورتلرى اوڭا گوره بيچيلير، ديكيلير، گيديريلير. ايشته شو دفترڭ وجودى ”إمامِ مبين“ گبى قدر و جزءِ إختيارى مسائلنده إثبات ايديلمشدر. أهلِ غفلت و ضلالت و فلسفه‌نڭ أحمقلغنه باق كه: قدرتِ فاطره‌نڭ او لوحِ محفوظنى و حكمت و إرادۀِ ربّانيه‌نڭ او بصيرانه كتابنڭ أشياده‌كى جلوه‌سنى، عكسنى، مثالنى حسّ ايتمشلر؛ حاشا ”طبيعت“ ناميله تسميه ايتمشلر، كورلتمشلر. ايشته إمامِ مبينڭ إملاسى ايله، يعنى قدرڭ حكميله و دستوريله قدرتِ إلٰهيه، ايجادِ أشياده هر برى برر آيت اولان سلسلۀِ موجوداتى، ”لوحِ محو إثبات“ دينيلن زمانڭ صحيفۀِ مثاليه‌سنده يازييور، ايجاد ايدييور، ذرّاتى تحريك ايدييور. ديمك حركاتِ ذرّات او كتابتدن، او إستنساخدن؛ موجودات، عالمِ غيبدن عالمِ شهادته و علمدن قدرته گچمه‌لرنده بر إهتزازدر، بر حركاتدر.