مكتوبات | يگرمنجى مكتوب | 327
(316-367)

ايشته او واحدِ أحدى قبول ايتمه‌ين، يا نهايتسز إلٰهلرى قبول ايده‌جك وياخود أحمق سوفسطائى گبى هم كندينى، هم كائناتڭ وجودينى إنكار ايده‌جك.


ايكنجى كلمه: {وَحْدَهُ} ايشته شو كلمه صريح بر مرتبۀِ توحيدى گوسترر. شو مرتبه‌يى دخى، أعظمى بر صورتده إثبات ايدن غايت قوّتلى بر برهاننه شويله إشارت ايدرز كه:


بز گوزيمزى آچدقجه، كائنات يوزينه نظريمزى صالديردقجه، أڭ أوّل گوزيمزه ايليشن، عام و مكمّل بر نظامدر و شامل، حسّاس بر ميزاندر گورويورز. هر شى دقيق بر نظام ايله، حسّاس بر ميزان و ئولچو ايچنده‌در. داها بر پارچه دقّتِ نظر ايتدكجه، يڭيدن يڭى‌يه بر تنظيم و توزينيت گوزيمزه چارپييور. يعنى: بريسى، إنتظام ايله او نظامى دگيشديرييور و طارتى ايله او ميزانى تازه‌لنديرييور. هر شى بر موده‌ل اولوب، پك كثرتلى منتظم و موزون صورتلر گيديريلييور. داها زياده دقّت ايتدكجه، او تنظيم و توزين آلتنده بر حكمت و عدالت گورونويور. هر حركتده بر حكمت و مصلحت گوزه‌تيلييور، بر حق، بر فائده تعقيب ايديلييور. داها زياده دقّت ايتدكجه، غايت حكيمانه بر فعاليت ايچنده بر قدرتڭ تظاهراتى و هر شيئڭ هر شأننى إحاطه ايدن غايت محيط بر علمڭ جلوه‌لرى نظرِ شعوريمزه چارپييور. ديمك بتون موجوداتده‌كى شو نظام و ميزان، عمومه عام بر تنظيم و توزينى و او تنظيم و توزين، عام بر حكمت و عدالتى و او حكمت و عدالت، بر قدرت و علمى گوزيمزه گوسترييور. ديمك بر قديرِ كلّ شى و بر عليمِ كلّ شى، شو پرده‌لر آرقه‌سنده عقله گورونويور. هم هر شيئڭ أوّلنه و آخرينه باقييورز، خصوصًا ذى‌حيات نوعنده گورويورز كه: باشلانغيجلرى، أصللرى، كوكلرى، هم ميوه‌لرى و نتيجه‌لرى اويله بر طرزده‌در كه؛ گويا تخملرى، أصللرى؛ برر تعريفه، برر پروغرام شكلنده بتون او موجودڭ جهازاتنى تضمّن ايدييور. و نتيجه‌سنده و ميوه‌سنده؛ ينه بتون او ذى‌حياتڭ معناسى سوزولوب اونده تجمّع ايدر، تاريخچۀِ حياتنى اوڭا بيراقير. گويا اونڭ أصلى اولان چكردگى، دساتيرِ ايجاديه‌سنڭ بر مجموعه‌سيدر. و ميوه‌سى و ثمره‌سى ايسه، أوامرِ ايجاديه‌سنڭ بر فهرسته‌سى حكمنده گورويورز. صوڭره او ذى‌حياتڭ ظاهرينه و باطننه باقييورز. غايت درجه‌ده حكمتلى بر قدرتڭ تصرّفاتى و نافذ بر إراده‌نڭ تصويراتى و تنظيماتى گورونويور. يعنى، بر قوّت و قدرت ايجاد ايدر؛ بر أمر و إراده صورت گيديرر.


سس يوق