مكتوبات | يگرمى آلتنجى مكتوب | 452
(438-490)
ايكنجى مبحث

(شو مبحث، بڭا دائمى خدمت ايدنلرڭ، أخلاقمده گوردكلرى عجيب إختلافدن گلن حيرتلرينه قارشى؛ هم ايكى طلبه‌مڭ بنم حقّمده حدّمدن فضله حسنِ ظنلرينى تعديل ايتمك ايچون يازيلمشدر.)


بن گورويورم كه: قرآنِ حكيمڭ حقائقنه عائد بعض كمالات، او حقائقه دلاّللق ايدن واسطه‌لره ويريلييور. شو ايسه ياڭليشدر. چونكه مأخذڭ قدسيتى، چوق برهانلر قوّتنده تأثيرات گوسترييور؛ اونڭ ايله، أحكامى عمومه قبول ايتديرييور. نه وقت دلاّل و وكيل گولگه ايتسه، يعنى اونلره توجّه ايديلسه، او مأخذده‌كى قدسيتڭ تأثيرى غائب اولور. بو سرّ ايچوندر كه، بڭا قارشى حدّمدن چوق فضله توجّه گوسترن قارداشلريمه بر حقيقتى بيان ايده‌جگم. شويله كه:


بر إنسانڭ متعدّد شخصيتى اولابيلير. او شخصيتلر آيرى آيرى أخلاقى گوسترييورلر. مثلا: بيوك بر مأمورڭ، مأموريت مقامنده بولونديغى وقت بر شخصيتى وار كه؛ وقار إقتضا ايدييور، مقامڭ عزّتنى محافظه ايده‌جك أطوار ايسته‌يور. مثلا: هر زيارتجى ايچون تواضع گوسترمك تذلّلدر، مقامى تنزيلدر. فقط كندى خانه‌سنده‌كى شخصيتى، مقامڭ عكسيله بعض أخلاقى ايسته‌يور كه، نه قدر تواضع ايتسه اييدر. آز بر وقار گوسترسه، تكبّر اولور. و هكذا... ديمك بر إنسانڭ، وظيفه‌سى إعتباريله بر شخصيتى بولونور كه، حقيقى شخصيتى ايله چوق نقطه‌لرده مخالف دوشر. أگر او وظيفه صاحبى، او وظيفه‌يه حقيقى لايقسه و تام مستعد ايسه، او ايكى شخصيتى بربرينه ياقين اولور. أگر مستعد دگلسه، مثلا بر نفر، بر مشير مقامنده اوطوردولسه، او ايكى شخصيت بربرندن اوزاق دوشر؛ او نفرڭ شخصى، عادى، كوچك خصلتلرى؛ مقامڭ إقتضا ايتديگى عالى، يوكسك أخلاق ايله قابلِ تأليف اولامييور.


سس يوق