Шуның өчен кешеләр тәҗрибә һәм җиһад юлы белән, нәфис һәм шайтан белән көрәшеп ярышу өчен, имтихан ителәләр. Әгәр иҗтиһад вә имтихан булма-са иде, инсаниятнең үзенчәлеге булган алмас һәм күмер хөкемендәге сәләтләре дә бертигез булып ка-лыр иде. Алай Иллиендәге (иң олы бер дәрәҗәдәге) Әбу Бәкер сыйддыйкның рухы белән әсфәл-е сафи-лендәге (иң түбән дәрәҗәдә) Әбү Җәһелнең рухы бертигез иде. Димәк, шайтаннарның вә шәррләрнең бар бар ителүләре шәрр түгел, ямьсез түгел. Ул им-тиханда кимчелекләр - бәндәләрдән, яхшылыклар -Аллаһтан булыр.

ӘГӘР СОРАСАГЫЗ: "Пәйгамбәрләрнең җибәре-леүе белән бергә шайтаннарның бар ителүе сәбәпле, бик күп кешеләр кяфер була һәм зарар күрә. "Әл-хөкме лил-әксәр" ("күплеккә карап хөкем ителер") кагыйдәсе буенча, күп кешеләр аңардан зарар күрсә, ул вакыт шәррләрнең бар ителүе - шәррдер, хәтта пәйгамбәрларнең җибәрелүе да рәхмәт түгел. Хәтта пәйгамбәрнең җибәрелүе дә рәхмәт түгел дип әйтергә мөмкинме?

ҖАВАП: яки күплекне мөмкинлек ягыннан ча-гыштырганда әһәмият юктыр. Асыл күплек әһәми-яткә карар. Мәсәлән, йөз хөрмә орлыгы булса, алар-ны туфрак астына салып, су сибелмәсә, йөз сум кыйммәтендә йөз орлык булыр. Ләкин су сибелсә вә үсү өчен шартлар тудырылса, сиксән данәсе бозылса да, егермесе җимеш бирә торган агач булса, ул ва-кытта син: "Су сибү шәрр булды, күбесен бозды!" дип әйтә алырсьщмы? Әлбәттә, әйтә алмассың. Чөнки ул егерме орлык агач булып, егерме мең хөкемендә кыйммәт булды. Сиксәнне югалткан, егерме меңне казанган кеше зарар күрмәс, бу аңа шәрр булмас. Мәсәлән, тавис кошының йөз йомыркасы булса, шул йомыркаларның бәясе биш йөз сум булыр. Ләкин ул йөз йомырка өстенә тавис кошы утыртылса, сиксәне бозылса, егермесе егерме тавис кошы булып чыкса, "Күп зарар булды, шәрр булды. Бу тавис кошының йомыркаларга утыртылуы файдасыз булды", - дип әйтү дөрес түгел. Чөнки ул дүрт йөз сум бәясендәге сиксән йомырканы югалтып, сигез мең сум кыйммә-тендәге егерме тавис кошын казанды.