ӨЛIМ ЖӘНЕ МӘҢГIЛIК | ӨЛIМ ЖӘНЕ МӘҢГIЛIК | 60
(1-148)

Міне, мундай мақсаттардың кептігінен бір-біріне қарама-қайшы, теріс сияқты көрінетін хикмет пен үнем, жомарттық пен сақилық әсіресе шексіз жомарттықтың уйлесімдігінің сыры мынау: Бір жақтан алып қарасаң жоиарттық пен сақилық көрінеді. Жәуад есімі шағылысады. Бул турғыда жеміс-жидектерді алып қараса, есеп-қисабы жоқ, сансыз. Шексіз жомарттықты кәрсетеді. Алайда жан-жақты барлық мақсаттарды ескеріп қарағанда байқалады. Хаким есімі шағылысады. Жеміс ағашының қанша жемістері болса, сонша мақсаттары бар. Олар да жоғарыда аталған төрт топқа бөлінеді. Осы жалпы мақсаттар, шексіз асқан хикмет пен үнемділік көрсетеді. Теріс сияқты көрінген шексіз хикмет, шексіз жомарттықпен, оақильщпен үйлесімді-ақ. Мысалға әскери қолдың бір мақсаты, тәртіп сақтау. Бул мақсат ушін қанша әскер қаласаң бар, тіпті шамадан тыс көп. Бірақ шекара қорғау, жауға қарсы туру сияқты мақсаттарға келгенде шамаға сай мөлшерде. Міне, укіиеттің хикметі; оның айбындылығымен улан-ғайыр үлкендігіне сай әрі үйлесімді болды, Олай болса ондай әскери қолдың саны көп емес деуге болады.

Бесінші негіз: hәм, мына фәни жаратылыс, уақытша қысқа мерзім үшін емес, бір жалт етіп жоғалып кету үшін емес. Керісінше олар бір сәт денеге айналып, талапқа сай күйге енеді. Ондағы мақсат; суреттері, өрнектері алынып мағыналары білінсін, берген нәтижелері тіркелсін дегені.

Дыбыс жоқ