موت، حيات قدر بر برهانِ ربوبيتدر. غايت قوّتلى بر حجّتِ وحدانيتدر. {اَلَّذِى خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَيٰوةَ} دلالتنجه، موت؛ عدم، إعدام، فنا، هيچلك، فاعلسز بر إنقراض دگل، بلكه بر فاعلِ حكيم طرفندن خدمتدن ترخيص و تحويلِ مكان و تبديلِ بدن و وظيفه‌دن پايدوس و حپسِ بدندن آزاد ايتمك و منتظم بر أثرِ حكمت اولديغى، برنجى مكتوبده گوستريلمشدر. أوت ناصل زمين يوزنده‌كى مصنوعات و ذى‌حياتلر و حياتدار زمين يوزى، بر صانعِ حكيمڭ وجوبِ وجودينه و وحدانيتنه شهادت ايدييورلر. اويله ده: او ذى‌حياتلر ئولوملريله بر حىِّ باقينڭ سرمديتنه و واحديتنه شهادت ايدييورلر. يگرمى ايكنجى سوزده؛ موت، غايت قوّتلى بر برهانِ وحدت و بر حجّتِ سرمديت اولديغى إثبات و ايضاح ايديلديگندن، شو بحثى او سوزه حواله ايدوب يالڭز مهمّ بر نكته‌سنى بيان ايده‌جگز. شويله كه:

ناصل ذى‌حياتلر، وجودلريله بر واجب الوجودڭ وجودينه دلالت ايدييورلر. اويله ده: او ذى‌حياتلر، ئولوملريله بر حىِّ باقينڭ سرمديتنه واحديتنه شهادت ايدييورلر. مثلا يالڭز بر تك ذى‌حيات اولان زمين يوزى، إنتظاماتيله، أحواليله صانعى گوسترديگى گبى، ئولديگى وقت يعنى قيش، بياض كفنى ايله ئولمش او زمين يوزينى قپامسى ايله نظرِ بشرى اوندن چويرييور. وياخود نظر، او گيدن بهار جنازه‌سنڭ آرقه‌سندن ماضى‌يه گيدر، داها گنيش بر منظره‌يى گوسترر. يعنى هر برى برر معجزۀِ قدرت اولان زمين طولوسى بتون گچن بهارلر مِثللو يڭى گله‌جك برر خارقۀِ قدرت و برر حياتدار زمين اولان، بهار طولوسى حياتدار موجوداتِ أرضيه‌نڭ گلمه‌لرينى إحساس و وجودلرينه شهادت ايتدكلرندن؛ اويله گنيش بر مقياسده، اويله پارلاق بر صورتده، اويله قوّتلى بر درجه‌ده بر صانعِ ذو الجلالڭ بر قديرِ ذو الكمالڭ، بر قيّومِ باقينڭ، بر شمسِ سرمدينڭ وجوبِ وجودينه و وحدتنه و بقا و سرمديتنه شهادت ايدرلر و اويله پارلاق دلائلى گوستررلر كه، ايستر ايسته‌مز بداهت درجه‌سنده {اٰمَنْتُ بِاﷲِ الْوَاحِدِ اْلاَحَدِ} ديديرتير.