ايشته صحابه و أصفياءِ مجتهدين و أئمّۀِ أهلِ بيت، {حَقَائِقُ اْلاَشْيَاءِ ثَابِتَةٌ} ديرلر كه، جنابِ حقّڭ بتون أسماسيله حقيقى بر صورتده تجلّياتى وار. بتون أشيانڭ، اونڭ ايجاديله بر وجودِ عارضيسى واردر. و او وجود چندان واجب الوجودڭ وجودينه نسبةً غايت ضعيف و قرارسز بر ظلّ، بر گولگه‌در؛ فقط خيال دگل، وهم دگلدر. جنابِ حق، خلاّق إسميله وجود ويرييور و او وجودى إدامه ايدييور.

ايكنجى تمثيل: مثلا شو منزلڭ درت ديوارنده درت دانه أندام آيينه‌سى بولونسه، هر بر آيينه ايچنده هر نه قدر او منزل اوته‌كى اوچ آيينه ايله برابر إرتسام ايدييور.. فقط هر بر آيينه، كندينڭ هيئتنه و رنگنه گوره أشيايى كندى ايچنده إحتوا أيلر؛ كندينه مخصوص مثالى بر منزل حكمنده‌در. ايشته شيمدى ايكى آدم او منزله گيرسه؛ بريسى بر تك آيينه‌يه باقار، دير كه: ”هر شى بونڭ ايچنده‌در.“ باشقه آيينه‌لرى و آيينه‌لرڭ ايچلرنده‌كى صورتلرى ايشيتديگى وقت، مسموعاتنى او تك آيينه‌ده‌كى ايكى درجه گولگه اولمش، حقيقتى كوچولمش، تغيّر ايتمش او آيينه‌نڭ كوچك بر كوشه‌سنده تطبيق ايدر. هم دير: ”بن اويله گورويورم، اويله ايسه حقيقت بويله‌در.“ ديگر آدم اوڭا دير كه: ”أوت سن گورييورسڭ.. گورديگڭ حقدر؛ فقط واقعده و نفسُ الأمرده حقيقتڭ حقيقى صورتى اويله دگل. سنڭ دقّت ايتديگڭ آيينه گبى داها باشقه آيينه‌لر وار؛ گورديگڭ قدر كوچوجك، گولگه‌نك گولگه‌سى دگللر.“

ايشته أسماءِ إلٰهيه‌نڭ هر برى، آيرى آيرى برر آيينه ايستر. هم مثلا: رحمٰن، رزّاق حقيقتلى، أصل اولدقلرى ايچون، كنديلرينه لايق، رزقه و مرحمته محتاج موجوداتى ايستر. رحمٰن ناصل حقيقى بر دنياده رزقه محتاج حقيقتلى ذى‌روحلرى ايستر؛ رحيم ده، اويله حقيقى بر جنّتى ايستر. أگر يالڭز موجود و واجب الوجود و واحدِ أحد إسملرى حقيقى طوتولوب اوته‌كى إسملر اونلرڭ ايچنه گولگه اولمق حيثيتيله آلينسه، او أسمايه قارشى بر حقسزلق حكمنه گچر.