ايشته هيچ ممكن ميدر كه: شو إحيا و إدارهيه و شو تربيه و إعاشهيه؛ او اوردويى بتون شئوناتيله إحاطه ايدن بر علمِ محيطڭ و او اوردويى بتون لوازماتيله إداره ايدن بر قدرتِ مطلقهنڭ صاحبندن باشقهسى قاريشهبيلسين، مداخله ايدهبيلسين، اونده حصّهسى اولسون؟ يوز بيڭلر دفعه حاشا!..
معلومدر كه: بر طابورده اون ملّت بولونسه، آيرى آيرى تجهيز ايتمهسى اون طابور قدر گوچ اولديغندن؛ عاجز إنسانلر، ايستر ايستهمز بر طرزده تجهيزه مجبور اولمشلر. حالبوكه حىّ و قيّوم شو محتشم اوردوسى ايچنده، اوچ يوز بيڭدن زياده ملّتلره، آيرى آيرى تجهيزاتِ حياتيهيى ويرييور. هم كلفتسز، مشكلاتسز، قولاى بر طرزده، خفيف بر شكلده، غايت حكيمانه و إنتظامپرورانه ويرييور. و قوجه اوردويه، بر تك لسان ايله، {هُوَ الَّذِى يُحْيِى} ديديرتوب؛ كائنات مسجدنده او جماعتِ عظمايه {اَﷲُ لاَ اِلٰهَ اِلاَّ هُوَ الْحَىُّ الْقَيُّومُ لاَ تَاْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لاَنَوْمٌ} إلخ... اوقوتديرييور...