هم فكرِ ملّيتده بر ذوقِ نفسانى وار؛ غفلتكارانه بر لذّت وار؛ شئامتلى بر قوّت وار. اونڭ ايچون شو زمانده حياتِ إجتماعيه ايله مشغول اولانلره، ”فكرِ ملّيتى بيراقڭز!“ دينيلمز. فقط فكرِ ملّيت ايكى قسمدر. بر قسمى منفيدر، شئامتليدر، ضررليدر؛ باشقه‌سنى يوتمقله بسله‌نير، ديگرلرينه عداوتله دوام ايدر، متيقّظ طاورانير. شو ايسه، مخاصمت و كشماكشه سببدر. اونڭ ايچوندر كه، حديثِ شريفده فرمان ايتمش: {َاْلاِسْلاَمِيَّةُ جَبَّتِ الْعَصَبِيَّةَ الْجَاهِلِيَّةَ} و قرآن ده فرمان ايتمش:

ايشته شو حديثِ شريف و شو آيتِ كريمه؛ قطعى بر صورتده منفى بر ملّيتى و فكرِ عنصريتى قبول ايتمييورلر. چونكه مثبت و مقدّس إسلاميت ملّيتى، اوڭا إحتياج بيراقمييور.

أوت عجبا هانگى عنصر وار كه، اوچ يوز أللى ميليون واردر؟ و او إسلاميت يرينه او عنصريت فكرى، فكر صاحبنه او قدر قارداشلرى، هم أبدى قارداشلرى قزانديرسين؟ أوت منفى ملّيتڭ، تاريخجه پك چوق ضررلرى گورولمش.

أزجمله: أمويلر بر پارچه فكرِ ملّيتى سياستلرينه قاريشديردقلرى ايچون، هم عالمِ إسلامى كوستورديلر، هم كنديلرى ده چوق فلاكتلر چكديلر. هم آوروپا ملّتلرى، شو عصرده عنصريت فكرينى چوق ايلرى سورديكلرى ايچون، فرانسز و آلمانڭ چوق شئامتلى أبدى عداوتلرندن باشقه؛ حربِ عموميده‌كى حادثاتِ مدهشه دخى، منفى ملّيتڭ نوعِ بشره نه قدر ضررلى اولديغنى گوستردى. هم بزده إبتداءِ حرّيتده، (بابل قلعه‌سنڭ خرابيتى زماننده ”تبلبلِ أقوام“ تعبير ايديلن ”تشعّبِ أقوام“ و او تشعّب سببيله طاغيلمالرى گبى) منفى ملّيت فكريله، باشده روم و أرمنى اولارق پك چوق ”قلوبلر“ نامنده سببِ تفرقۀ قلوب، مختلف ملّتجيلر جمعيتلرى تشكّل ايتدى. و اونلردن شيمدى‌يه قدر، أجنبيلرڭ بوغازينه گيدنلرڭ و پريشان اولانلرڭ حاللرى، منفى ملّيتڭ ضررينى گوستردى.