عزيز، صدّيق قارداشلرم!
    بو شدّتلى قيشده و معنوى، دهشتلى آيرى طرز بر قيشده و نوعِ بشر إجتماعى حياتنده مدهش، قانلى ديگر طرز بر قيشده چيرپنان بيچاره‌لره، رقّتِ جنسيه و شفقتِ نوعيه جهتندن غايت درجه‌ده بر حزن و ألم حسّ ايتدم. چوق يرلرده بيان ايتديگم گبى، ينه أرحم الراحمين و أحكم الحاكمين اولان اونلرڭ خالقِ كريم و رحيمڭ حكمت و رحمتى، بنم قلبمڭ إمدادينه يتيشدى. معنًا دينلدى كه: ”سنڭ بو شدّتلى تأثّرڭ، او حكيم و رحيمڭ حكمتنى، رحمتنى بر نوع تنقيد حكمنه گچر. رحمتِ إلٰهيه‌دن ايلرى شفقت اولونماز. حكمتِ ربّانيه‌دن داها أكمل حكمت، دائرۀِ إمكانده اولاماز. عاصيلر جزالرينى؛ معصوملر، مظلوملر زحمتلرندن اون درجه زياده مكافاتلرينى آلاجقلرينى دوشون! سنڭ دائرۀِ إقتدارڭ خارجنده اولان حادثاته، اونڭ مرحمت و حكمت و عدالتى و ربوبيتى نقطه‌سنده باقماليسڭ!“ بن ده او لزومسز، شدّتلى ألمِ شفقتدن قورتولدم.
    اوتوز سنه أوّل عشائرلرده گزركن بويله سؤال ايتديلر: عجبا شو زمان و دهرڭ شكايتنده‌كى، حتّى بيوك ذاتلر و أوليالر دخى فلكدن و زماندن شكايت ايدييورلر. اوندن، صانعِ ذو الجلالڭ صنعتِ بديعنه إعتراض چيقماز مى؟
    جواب: خاير و أصلا!.. بلكه معناسى شودر: گويا شكايتجى دير كه: ايستديگم أمر و آرزو ايتديگم شى و تشهّى ايتديگم حال؛ حكمتِ أزليه‌نڭ دستوريله تنظيم اولنان عالمڭ ماهيتى مستعد دگل و عنايتِ أزليه‌نڭ پرگارىله نقش اولونان فلگڭ قانونى مساعد دگل و مشيئتِ أزليه‌نڭ مطبعه‌سنده طبع اولونان زمانڭ طبيعتى موافق دگل و مصالحِ عموميه‌يى تأسيس ايدن حكمتِ إلٰهيه راضى دگلدر كه؛ شو عالمِ إمكان، فيّاضِ مطلقڭ يدِ قدرتندن، شو عقولمزڭ هندسه‌سيله و تهوّسمزڭ إشتهاسيله ايستديگمز هر بر ثمراتى قوپارسين. ويرسه ده طوتاماز، دوشسه ده قالديره‌مز. أوت بر شخصڭ تهوّسى ايچون بيوك بر دائرۀِ محيطه حركتِ مهمّه‌سندن طورديرلماز.
    ايشته اوتوز سنه أوّلكى جوابه رسالۀِ النور دخى زلزله‌لر بحثنده، بويله كوچك بر حاشيه إلحاق ايدييور كه: