سوزلر | يگرمى ايكنجى سوز | 405
(367-410)

الحاصل: شو كتابِ كبيرِ كائنات، ناصلكه وجود و وحدته دائر آياتِ تكوينيه‌يى بزه درس ويرييور. اويله ده: او ذاتِ ذو الجلالڭ بتون أوصافِ كماليه و جماليه و جلاليه‌سنه ده شهادت ايدر. و قصورسز و نقصانسز كمالِ ذاتيسنى إثبات ايدرلر. چونكه بديهيدر كه، بر أثرده كمال، او أثرڭ منشأ و مبدئى اولان فعلڭ كمالنه دلالت ايدر. فعلڭ كمالى ايسه، إسمڭ كمالنه و إسمڭ كمالى، صفتڭ كمالنه و صفتڭ كمالى، شأنِ ذاتينڭ كمالنه و شأنڭ كمالى، او ذاتِ ذى‌شئونڭ كمالنه، حدسًا و ضرورةً و بداهةً دلالت ايدر.


مثلا: ناصلكه قصورسز بر قصرڭ مكمّل اولان نقوش و تزييناتى، آرقه‌لرنده بر اوسته أفعالنڭ مكمّليتنى گوسترر. او أفعالڭ مكمّليتى، او فاعل اوسته‌نڭ رتبه‌لرينى گوسترن عنوانلرى و إسملرينڭ مكمّليتنى گوسترر. و او أسما و عنوانلرينڭ مكمّليتى، او اوسته‌نڭ صنعتنه دائر صفتلرينڭ مكمّليتنى گوسترر. و او صنعت و صفتلرينڭ مكمّليتى، او صنعت صاحبنڭ شئونِ ذاتيه دينلن قابليت و إستعدادِ ذاتيه‌سنڭ مكمّليتنى گوسترر. و او شئون و قابليتِ ذاتيه‌نڭ مكمّليتى، او اوسته‌نڭ ماهيتِ ذاتيه‌سنڭ مكمّليتنى گوسترديگى مِثللو... عينًا اويله ده: شو قصورسز، فطورسز {هَلْ تَرٰى مِنْ فُطُورٍ} سرّينه مظهر اولان شو آثارِ مشهودۀِ عالم، شو موجوداتِ منتظمۀِ كائناتده اولان صنعت ايسه؛ بِالمشاهده بر مؤثّرِ ذى الإقتدارڭ كمالِ أفعالنه دلالت ايدر. او كمالِ أفعال ايسه، بِالبداهه او فاعلِ ذو الجلالڭ كمالِ أسماسنه دلالت ايدر. او كمالِ أسما ايسه، بِالضروره او أسمانڭ مسمّاءِ ذو الجمالنڭ كمالِ صفاتنه دلالت و شهادت ايدر. او كمالِ صفات ايسه، بِاليقين او موصوفِ ذو الكمالڭ كمالِ شئوننه دلالت و شهادت ايدر. او كمالِ شئون ايسه، بِحقّ اليقين او ذى‌شئونڭ كمالِ ذاتنه اويله دلالت ايدر كه، بتون كائناتده گورونن بتون أنواعِ كمالات، اونڭ كمالنه نسبةً سونوك بر ظلِّ ضعيف صورتنده بر ذاتِ ذو الكمالڭ آياتِ كمالى و رموزِ جلالى و إشاراتِ جمالى اولديغنى گوسترر.


سس يوق