أگر ديسه‌ڭ: ”شو كلّى حدسز نعمتلره قارشى، ناصل شو محدود و جزئى شكرمله مقابله ايده‌بيليرم؟“

الجواب: كلّى بر نيّتله، حدسز بر إعتقاد ايله... مثلا: ناصلكه بر آدم بش غروش قيمتنده بر هديه ايله، بر پادشاهڭ حضورينه گيرر و گورور كه، هر برى ميليونلره دگر هديه‌لر، مقبول آدملردن گلمش، اوراده ديزيلمش. اونڭ قلبنه گلير: ”بنم هديه‌م هيچدر، نه ياپه‌يم؟“ بردن دير: ”أى سيّدم! بتون شو قيمتدار هديه‌لرى كندى ناممه سڭا تقديم ايدييورم. چونكه سن اونلره لايقسڭ. أگر بنم إقتدارم اولسيدى، بونلرڭ بر مِثلنى سڭا هديه ايدردم.“ ايشته هيچ إحتياجى اولميان و رعيتنڭ درجۀِ صداقت و حرمتلرينه علامت اولارق هديه‌لرينى قبول ايدن او پادشاه، او بيچاره‌نڭ او بيوك و كلّى نيّتنى و آرزوسنى و او گوزل و يوكسك إعتقاد لياقتنى، أڭ بيوك بر هديه گبى قبول ايدر. عينًا اويله ده: عاجز بر عبد، نمازنده ”اَلتَّحِيَّاتُ ِﷲ“ دير. يعنى: بتون مخلوقاتڭ حياتلريله سڭا تقديم ايتدكلرى هديۀِ عبوديتلرينى، بن كندى حسابمه، عمومنى سڭا تقديم ايدييورم. أگر ألمدن گلسه ايدى، اونلر قدر تحيّه‌لر سڭا تقديم ايده‌جكدم. هم سن اونلره، هم داها فضله‌سنه لايقسڭ. ايشته شو نيّت و إعتقاد، پك گنيش بر شكرِ كلّيدر. نباتاتڭ تخملرى و چكردكلرى، اونلرڭ نيّتلريدر.

هم مثلا: قاوون، قلبنده نوه‌لر صورتنده بيڭ نيّت ايدر كه، ”يا خالقم! سنڭ أسماءِ حسنى‌ڭڭ نقشلرينى يرڭ بر چوق يرلرنده إعلان ايتمك ايسترم.“ جنابِ حق گله‌جك شيلرڭ ناصل گله‌جكلرينى بيلديگى ايچون، اونلرڭ نيّتلرينى بِالفعل عبادت گبى قبول ايدر. ”مؤمنڭ نيّتى، عملندن خيرليدر.“ شو سرّه إشارت ايدر. هم