هم نوعِ بشرڭ عموم طبقه‌لرى، أڭ غبى و عاميدن طوت، تا أڭ ذكى و عالمه قدر هر بريسى، قرآنڭ درسندن تام حصّه آلمالرى و أڭ درين حقيقتلرى فهم ايتمه‌لرى و يوزر فن و علومِ إسلاميه‌نڭ و بِالخاصّه شريعتِ كبرانڭ بيوك مجتهدلرى و اصول الدين و علمِ كلامڭ داهى محقّقلرى گبى هر طائفه كندى علمنه عائد بتون حاجاتنى و جوابلرينى قرآندن إستخراج ايتمه‌لرى، قرآنڭ منبعِ حق و معدنِ حقيقت اولديغنه بر إمضادر.

هم أدبياتجه أڭ ايلرى بولونان عرب أديبلرى، (شيمدى‌يه قدر مسلمان اولميانلر) معارضه‌يه پك چوق محتاج اولدقلرى حالده، قرآنڭ إعجازندن يدى بيوك وجهى واركن، يالڭز بر تك وجهى اولان بلاغتنڭ (تك بر سوره‌سنڭ) مِثلنى گتيرمكدن إستنكافلرى و شيمدى‌يه قدر گلن و معارضه ايله شهرت قزانمق ايسته‌ين مشهور بليغلرڭ و داهى عالملرڭ اونڭ هيچ بر وجهِ إعجازينه قارشى چيقه‌مه‌ملرى و عاجزانه سكوت ايتمه‌لرى؛ قرآن معجزه و طاقتِ بشرڭ فوقنده اولديغنه بر إمضادر.

أوت، بر كلام ”كيمدن گلمش و كيمه گلمش و نه ايچون؟“ دينلمه‌سيله قيمتى و علويتى و بلاغتى تظاهر ايتمه‌سى نقطه‌سندن قرآنڭ مِثلى اولاماز و اوڭا يتيشيله‌مز. چونكه قرآن، بتون عالملرڭ ربّى و بتون كائناتڭ خالقنڭ خطابى و قونوشماسى و هيچ بر جهتده تقليدى و تصنّعى إحساس ايده‌جك هيچ بر أماره بولونميان بر مكالمه‌سى و بتون إنسانلرڭ بلكه بتون مخلوقاتڭ نامنه مبعوث و نوعِ بشرڭ أڭ مشهور و نامدار مخاطبى بولونان و او مخاطبڭ قوّت و وسعتِ ايمانى، قوجه إسلاميتى ترشّح ايدوب صاحبنى قاب قوسَيْن مقامنه چيقاره‌رق مخاطبِ صمدانيه‌يه مظهريتله نزول ايدن و سعادتِ داريْنه دائر و خلقتِ كائناتڭ نتيجه‌لرينه و اونده‌كى ربّانى مقصدلره عائد مسائلى و او مخاطبڭ بتون حقائقِ إسلاميه‌يى طاشييان أڭ يوكسك و أڭ گنيش اولان ايماننى بيان و ايضاح ايدن و قوجه كائناتى بر خريطه، بر ساعت، بر خانه گبى هر طرفنى گوستروب چويروب، اونلرى ياپان صنعتكارى طوريله إفاده و تعليم ايدن قرآنِ معجز البيانڭ ألبته مِثلنى گتيرمك ممكن دگلدر و درجۀِ إعجازينه يتيشيلمز.