دردنجى مدار: پك چوق نوعلرده، حتّى گيجه و گوندوزده، قيش و بهارده و جوِّ هواده حتّى إنسانڭ شخصلرنده، مدّتِ حياتنده دگيشديرديگى بدنلر و موته بڭزه‌ين اويقو ايله حشر و نشره بڭزر برر نوع قيامت، بر قيامتِ كبرانڭ تحقّقنى إحساس ايدييور، رمزًا خبر ويرييورلر. أوت مثلا: هفته‌لق بزم ساعتمزڭ ثانيه و دقيقه و ساعت و گونلرينى صايان چرخلرينه بڭزه‌ين؛ اللّٰهڭ دنيا دينلن بيوك ساعتنده‌كى يوم، سنه، عمرِ بشر، دورانِ دنيا، بربرينه مقدّمه اولارق بربرندن خبر ويرييور، دونر ايشلرلر. گيجه‌دن صوڭره صباحى، قيشدن صوڭره بهارى ايشلدكلرى گبى؛ موتدن صوڭره صبحِ قيامت، او دستگاهدن، او ساعتِ عظمادن چيقه‌جغنى رمزًا خبر ويرييورلر.

بر شخصڭ مدّتِ عمرنده باشنه گلمش بر چوق قيامت چشيدلرى واردر. هر گيجه بر نوع ئولمكله، هر صباح بر نوع ديريلمكله أماراتِ حشريه گورديگى گبى، بش آلتى سنه‌ده بِالإتّفاق بتون ذرّاتنى دگيشديره‌رك، حتّى بر سنه‌ده ايكى دفعه تدريجى بر قيامت و حشر تقليدينى گورمش. هم حيوان و نبات نوعلرنده اوچ يوز بيڭدن زياده حشر و نشر و قيامتِ نوعيه‌يى هر بهارده مشاهده ايدييور. ايشته بو قدر أمارات و إشاراتِ حشريه و بو قدر علامات و رموزاتِ نشريه ألبته قيامتِ كبرانڭ ترشّحاتى حكمنده، او حشره إشارت ايدييورلر. بر صانعِ حكيم طرفندن نوعلرده بويله قيامتِ نوعيه‌يى يعنى بتون نباتات كوكلرينى و بر قسم حيوانلرى عينًا بهارده إحيا ايتمك و ياپراقلرى و چيچكلرى و ميوه‌لرى گبى سائر بر قسم شيلرى عينيله دگل، مِثليله إعاده ايده‌رك بر نوع حشر و نشر ياپمق؛ هر بر شخصِ إنسانيده قيامتِ عموميه ايچنده بر قيامتِ شخصيه‌يه دليل اولابيلير.