سوزلر | يگرمى طوقوزنجى سوز | 706
(667-711)

ايكنجى مسئله: موتِ دنيانڭ وقوع بولماسيدر. شو مسئله‌يه دليل: بتون أديانِ سماويه‌نڭ إجماعيدر و بتون فطرتِ سليمه‌نڭ شهادتيدر و شو كائناتڭ بتون تحوّلات و تبدّلات و تغيّراتنڭ إشارتيدر. هم عصرلر، سنه‌لر عددنجه ذى‌حيات دنيالرڭ و سيّار عالملرڭ، شو دنيا مسافرخانه‌سنده موتلريله، أصل دنيانڭ ده اونلر گبى ئولمسنه شهادتلريدر.


شو دنيانڭ سكراتنى، آياتِ قرآنيه‌نڭ إشارت ايتديگى صورتده تخيّل ايتمك ايسترسه‌ڭ، باق: شو كائناتڭ أجزالرى، دقيق، علوى بر نظام ايله بربرينه باغلانمش. خفى، نازك، لطيف بر رابطه ايله طوتونمش و او درجه بر إنتظام ايچنده‌در كه؛ أگر أجرامِ علويه‌دن تك بر جِرم، {كُنْ} أمرينه ويا ”محورندن چيق“ خطابنه مظهر اولونجه، شو دنيا سكراته باشلار. ييلديزلر چارپيشه‌جق، أجراملر طالغه‌لانه‌جق، نهايتسز فضاىِ عالمده ميليونلر گلّه‌لرى، كره‌لر گبى بيوك طوپلرڭ مدهش صدالرى گبى واويلايه باشلار. بربرينه چارپيشه‌رق، قيغلجيملر صاچارق، طاغلر اوچارق، دڭزلر يانه‌رق ير يوزى دوزلنه‌جك. ايشته شو موت و سكرات ايله قديرِ أزلى كائناتى چالقه‌لار؛ كائناتى تصفيه ايدوب، جهنّم و جهنّمڭ مادّه‌لرى بر طرفه، جنّت و جنّتڭ موادِّ مناسبه‌لرى باشقه طرفه چكيلير، عالمِ آخرت تظاهر ايدر.


اوچنجى مسئله: ئوله‌جك عالمڭ ديرلمسى ممكندر. چونكه ايكنجى أساسده إثبات ايديلديگى گبى؛ قدرتده نقصان يوقدر. مقتضى ايسه، غايت قوّتليدر. مسئله ايسه ممكناتدندر. ممكن بر مسئله‌نڭ غايت قوّتلى بر مقتضيسى وار ايسه، فاعلڭ قدرتنده نقصانيت يوق ايسه؛ اوڭا ممكن دگل، بلكه واقع صورتيله باقيله‌بيلير.

سس يوق

سوزلر