ايشته بو مذكور سرلر گبى داها بيلمديگمز چوق اينجه، عالى حكمتلر ايچون، عالمى بو صورتده إراده ايتديگندن شو عالمڭ تغيّر و تحوّلنى دخى او حكمتلر ايچون إراده ايتدى. تحوّل و تغيّر ايچون ضدلرى بربرينه حكمتله قاريشديردى و قارشى قارشى‌يه گتيردى. ضررلرى منفعتلره مزج ايده‌رك، شرلرى خيرلره إدخال ايده‌رك، چركينلكلرى گوزللكلرله جمع ايده‌رك، خمور گبى يوغوره‌رق شو كائناتى تبدّل و تغيّر قانوننه و تحوّل و تكامل دستورينه تابع قيلدى.

وقتا كه مجلسِ إمتحان قپاندى. تجربه وقتى بيتدى. أسماءِ حسنى حكمنى إجرا ايتدى. قلمِ قدر، مكتوباتنى تماميله يازدى. قدرت، نقوشِ صنعتنى تكميل ايتدى. موجودات، وظائفنى ايفا ايتدى. مخلوقات، خدمتلرينى بيتيردى. هر شى، معناسنى إفاده ايتدى. دنيا، آخرت فدانلرينى يتيشديردى. زمين، صانعِ قديرڭ بتون معجزاتِ قدرتنى، عموم خوارقِ صنعتنى تشهير ايدوب گوستردى. شو عالمِ فنا، سرمدى منظره‌لرى تشكيل ايدن لوحه‌لرى زمان شريدينه طاقدى. او صانعِ ذو الجلالڭ حكمتِ سرمديه‌سى و عنايتِ أزليه‌سى؛ او إمتحان نتيجه‌لرينى، او تجربه‌نڭ نتيجه‌لرينى، او أسماءِ حسنى‌نڭ تجلّيلرينڭ حقيقتلرينى، او قلمِ قدر مكتوباتنڭ حقائقنى، او نمونه‌مثال نقوشِ صنعتنڭ أصللرينى، او وظائفِ موجوداتڭ فائده‌لرينى، غايه‌لرينى، او خدماتِ مخلوقاتڭ اجرتلرينى و او كلماتِ كتابِ كائناتڭ إفاده ايتدكلرى معنالرڭ حقيقتلرينى و إستعداد چكردكلرينڭ سنبللنمه‌سنى و بر محكمۀِ كبرا آچماسنى و دنيادن آلينمش مثالى منظره‌لرڭ گوسترمسنى و أسبابِ ظاهريه‌نڭ پرده‌سنى ييرتمسنى و هر شى طوغريدن طوغرى‌يه خالقِ ذو الجلالنه تسليم ايتمه‌سى گبى حقيقتلرى إقتضا ايتدى و او مذكور حقيقتلرى إقتضا ايتديگى ايچون، كائناتى دغدغۀِ تغيّر و فنادن، تحوّل و زوالدن قورتارمق و أبديلشديرمك ايچون او ضدلرڭ تصفيه‌سنى ايستدى و تغيّرڭ أسبابنى و إختلافاتڭ مادّه‌لرينى تفريق ايتمك ايستدى. ألبته قيامتى قوپاره‌جق و او نتيجه‌لر ايچون تصفيه ايده‌جك. ايشته شو تصفيه‌نڭ نتيجه‌سنده جهنّم أبدى و دهشتلى بر صورت آلوب، طائفه‌لرى {وَ امْتَازُوا الْيَوْمَ اَيُّهَا الْمُجْرِمُونَ} تهديدينه مظهر اولاجق. جنّت أبدى، حشمتلى بر صورت گيه‌رك أهل و أصحابى {سَلاَمٌ عَلَيْكُمْ طِبْتُمْ فَادْخُلُوهَا خَالِدِينَ} خطابنه مظهر اولاجق. يگرمى سكزنجى سوزڭ برنجى مقامنڭ ايكنجى سؤالنده إثبات ايديلديگى گبى؛ حكيمِ أزلى، شو ايكى خانه‌نڭ سكنه‌لرينه، قدرتِ كامله‌سيله أبدى و ثابت بر وجود ويرر كه؛ هيچ إنحلال و تغيّره و إختيارلغه و إنقراضه معروض قالمازلر. چونكه إنقراضه سببيت ويرن تغيّرڭ أسبابى بولونماز.