برنجى نقطه: ايكى مبحثدر.

برنجى مبحث: هر ذرّه‌ده (هم حركتنده، هم سكونتنده) ايكى گونش گبى ايكى نورِ توحيد پارلايور. چونكه اوننجى سوزڭ برنجى إشارتنده إجمالاً و يگرمى ايكنجى سوزده تفصيلاً إثبات ايديلديگى گبى؛ هر بر ذرّه، أگر مأمورِ إلٰهى اولمازسه و اونڭ إذنى و تصرّفى ايله حركت ايتمزسه و علم و قدرتيله تحوّل ايتمزسه؛ او وقت هر بر ذرّه‌نڭ نهايتسز بر علمى، حدسز بر قدرتى، هر شيئى گورور بر گوزى، هر شيئه باقار بر يوزى، هر شيئه گچر بر سوزى بولونمق لازم گلير. چونكه عناصرڭ هر بر ذرّه‌سى، هر بر جسمِ ذى‌حياتده منتظمًا ايشلر ويا ايشله‌يه‌بيلير. أشيانڭ إنتظاماتى و قوانينِ تشكّلاتى بربرينه مخالفدر. اونلرڭ نظاماتى بيلينمزسه، ايشله‌نيلمز؛ ايشله‌نيلسه ده ياڭليشسز ياپيلماز. حالبوكه ياڭليشسز ياپيلييور. اويله ايسه او خدمت ايدن ذرّه‌لر، يا بر علمِ محيط صاحبنڭ إذن و أمريله و علم و إراده‌سيله ايشله‌يورلر وياخود كنديلرنده اويله بر محيط علم و قدرت بولونمق لازم گلييور. أوت هوانڭ هر بر ذرّه‌سى، هر بر ذى‌حياتڭ جسمنه، هر بر چيچگڭ هر بر ميوه‌سنه، هر بر ياپراغڭ بناسنه گيروب ايشله‌يه‌بيلير. حالبوكه اونلرڭ تشكيلاتلرى آيرى آيرى طرزده‌در، باشقه باشقه نظاماتى وار. بر اينجير ميوه‌سنڭ فابريقه‌سى، فرضا چوخه ماكينه‌سى گبى اولسه؛ بر نار ميوه‌سنڭ فابريقه‌سى ده شكر ماكينه‌سى گبى اولاجقدر و هكذا.. او بنالرڭ، او جسملرڭ پروغراملرى بربرندن باشقه‌در. شيمدى شو ذرّۀِ هوائيه، بتون اونلره گيرر ويا گيره‌بيلير و غايت حكيمانه و استادانه ياڭليشسز اولارق ايشلر، وضعيتلر آلير. وظيفه‌سى بيتدكدن صوڭره قالقار گيدر. ايشته متحرّك هوانڭ متحرّك ذرّه‌سى، يا نباتاته و حيواناته، حتّى ميوه‌لرينه و چيچكلرينه گيديريلن صورتلرڭ، مقدارلرڭ تشكيلاتنى، بيچيمنى بيلمسى لازم گلديگى وياخود اونلر، بر بيلنڭ أمر و إراده‌سيله مأمور اولماسى لازم گلديگى گبى؛ ساكن طوپراق، ساكن اولان هر بر ذرّه‌سى؛ بتون چيچكلى نباتاتڭ و ميوه‌دار آغاجلرڭ تخملرينه مدار و منشأ اولمق قابل اولديغندن هانگى تخم گلسه او ذرّه‌ده، يعنى مِثليت إعتباريله بر ذرّه حكمنده اولان بر آووج طوپراقده كندينه مخصوص بر فابريقه و بتون لوازماتنه و تشكيلاتنه لازم بتون جهازاتى بولونديغندن؛ او ذرّه‌ده و او ذرّه‌نڭ قولبه‌جگى اولان او بر آووج طوپراقده؛ أشجار و نباتات و چيچكلر و ميوه‌لر أنواعى عددنجه منتظم معنوى ماكينه و فابريقه‌لرى بولونماسى وياخود معجزه‌كار، هر شيئى هيچدن ايجاد ايدر و هر شيئڭ هر شيئنى و هر جهتنى بيلير بر علم و قدرت بولونماسى لازمدر وياخود بر قديرِ مطلق، بر عليمِ كلِّ شيئڭ أمر و إذنيله، حول و قوّتيله او وظيفه‌لر گورديريلير.