قرآنِ حكيمڭ فيضندن شيمديلك ايكى نقطه خاطره گلمش، إجمالاً يازاجغز:

برنجيسى: جنابِ حق اويله بر قديرِ مطلقدر كه؛ عدم و وجود، قدرتنه و إراده‌سنه نسبةً ايكى منزل گبى، غايت قولاى بر صورتده اورايه گوندرر و گتيرر. ايسترسه بر گونده، ايسترسه بر آنده اورادن چويرر. هم عدمِ مطلق ذاتًا يوقدر، چونكه بر علمِ محيط وار. هم دائرۀِ علمِ إلٰهينڭ خارجى يوق كه، بر شى اوڭا آتيلسين. دائرۀِ علم ايچنده بولونان عدم ايسه، عدمِ خارجيدر و وجودِ علمى‌يه پرده اولمش بر عنواندر. حتّى بو موجوداتِ علميه‌يه بعض أهلِ تحقيق ”أعيانِ ثابته“ تعبير ايتمشلر. اويله ايسه فنايه گيتمك، موقّةً خارجى لباسنى چيقاروب، وجودِ معنوى‌يه و علمى‌يه گيرمكدر. يعنى هالك و فانى اولانلر وجودِ خارجى‌يى بيراقوب، ماهيتلرى بر وجودِ معنوى گيه‌ر، دائرۀِ قدرتدن چيقوب دائرۀِ علمه گيرر.

ايكنجيسى: چوق سوزلرده ايضاح ايتديگمز گبى: هر شى، معناىِ إسميله و كندينه باقان وجهده هيچدر. كندى ذاتنده مستقل و بِذاته ثابت بر وجودى يوق. و يالڭز كندى باشيله قائم بر حقيقتى يوق. فقط جنابِ حقّه باقان وجهده ايسه، يعنى معناىِ حرفيله اولسه، هيچ دگل. چونكه اونده جلوه‌سى گورونن أسماءِ باقيه وار. معدوم دگل؛ چونكه سرمدى بر وجودڭ گولگه‌سنى طاشييور. حقيقتى واردر، ثابتدر، هم يوكسكدر. چونكه مظهر اولديغى باقى بر إسمڭ ثابت بر نوع گولگه‌سيدر. هم {كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ اِلاَّ وَجْهَهُ} إنسانڭ ألنى ماسوادن كسمك ايچون بر قلنجدر كه؛ او ده جنابِ حقّڭ حسابنه اولميان فانى دنياده، فانى شيلره قارشى علاقه‌لرى كسمك ايچون، حكمى دنياده‌كى فانياته باقار. ديمك اﷲ حسابنه اولسه، معناىِ حرفيله اولسه، لِوجه اﷲ اولسه؛ ماسوايه گيرمز كه {كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ اِلاَّ وَجْهَهُ} قلنجيله باشى كسيلسين.