مهمّ بر سؤال: بعض أهلِ تحقيق ديرلر كه: ألفاظِ قرآنيه و ذكريه و سائر تسبيحلرڭ هر برى متعدّد جهتلرله إنسانڭ لطائفِ معنويه‌سنى تنوير ايدر، معنوى غدا ويرر. معنالرى بيلينمزسه، يالڭز لفظ إفاده ايتمييور، كافى گلمييور. لفظ بر لباسدر؛ دگيشديريلسه، هر طائفه كندى لسانيله او معنالره ألفاظ گيديرسه، داها نافع اولماز مى؟

الجواب: ألفاظِ قرآنيه و تسبيحاتِ نبويه‌نڭ لفظلرى جامد لباس دگل؛ جسدڭ حياتدار جلدى گبيدر، بلكه مرورِ زمانله جلد اولمشدر. لباس دگيشديريلير؛ فقط جلد دگيشسه، وجوده ضرردر. بلكه نمازده و أذانده‌كى گبى ألفاظِ مباركه‌لر، معناىِ عُرفيلرينه عَلَم و نام اولمشلر. عَلَم و إسم ايسه، دگيشديريلمز. بن كندى نفسمده تجربه ايتديگم بر حالتى چوق دفعه تدقيق ايتدم گوردم كه؛ او حالت، حقيقتدر. او حالت شودر كه:

سورۀِ إخلاصى عرفه گوننده يوزر دفعه تكرار ايدوب اوقويوردم. گوردم كه: بنده‌كى معنوى طويغولرڭ بر قسمى بر قاچ دفعه‌ده غداسنى آلير، واز گچر، طورور. و قوّۀِ مفكّره گبى بر قسم دخى، بر زمان معنا طرفنه متوجّه اولور، حصّه‌سنى آلير، او ده طورور. و قلب گبى بر قسم، معنوى بر ذوقه مدار بعض مفهوملر جهتنده حصّه‌سنى آلير، او ده سكوت ايدر. و هكذا... گيت گيده او تكرارده يالڭز بر قسم لطائف قالير كه؛ پك گج اوصانييور، دوام ايدر، داها معنايه و تدقيقاته هيچ إحتياج بيراقمييور. غفلت قوّۀِ مفكّره‌يه ضرر ويرديگى گبى، اوڭا ضرر ويرمييور. لفظ و لفظ مشبّع اولديغى بر مئالِ إجمالى ايله و إسم و عَلَم بولوندقلرى معناىِ عُرفى، اونلره كافى گلييور. أگر معنايى او وقت دوشونسه، ضررلى بر اوصانج ويرر. و او دوام ايدن لطيفه‌لر، تعلّمه و تفهّمه محتاج دگللر؛ بلكه تخطّره، توجّهه و تشويقه إحتياج گوستررلر. و او جلد حكمنده‌كى لفظلرى اونلره كافى گلييور و معنا وظيفه‌سنى گورويورلر. و بِالخاصّه او عربى لفظلر ايله، كلام اﷲ و تكلّمِ إلٰهى اولديغنى تخطّر ايتمكله، دائمى بر فيضه مداردر.