وياخود بر ذات بر گونده، يڭيدن بيوك بر اوردويى تشكيل ايتديگى حالده برى ديسه: ”او ذات بر بورو سسيله، أفرادى إستراحت ايچون طاغلمش اولان طابورلرى طوپلار. طابورلر، نظامى آلتنه گيررلر.“ سن ديسه‌ڭ كه: ”اينانمام!“ نه قدر ديوانه‌جه حركت ايتديگڭى آڭلارسڭ...

ايشته شو اوچ تمثيلى فهم ايتدڭ ايسه، باق: نقّاشِ أزلى، گوزيمزڭ اوڭنده قيشڭ بياض صحيفه‌سنى چويروب، بهار و ياز يشيل ياپراغنى آچوب، روىِ أرضڭ صحيفه‌سنده اوچ يوز بيڭدن زياده أنواعى، قدرت و قدر قلميله أحسنِ صورت اوزره يازار. بربرى ايچنده بربرينه قاريشماز؛ برابر يازار، بربرينه مانع اولماز. تشكيلجه، صورتجه بربرندن آيرى، هيچ شاشيرتماز، ياڭليش يازماز. أوت أڭ بيوك بر آغاجڭ روح پروغرامنى بر نقطه گبى أڭ كوچك بر چكردكده درج ايدوب، محافظه ايدن ذاتِ حكيمِ حفيظ؛ وفات ايدنلرڭ روحلرينى ناصل محافظه ايدر دينلير مى؟ و كُرۀِ أرضى بر صاپان طاشى گبى چويرن ذاتِ قدير؛ آخرته گيدن مسافرلرينڭ يولنده ناصل بو أرضى قالديره‌جق ويا طاغيده‌جق، دينلير مى؟ هم هيچدن، يڭيدن بتون ذى‌حياتڭ اوردولرينى بتون جسدلرينڭ طابورلرنده كمالِ إنتظامله ذرّاتى أمرِ {كُنْ فَيَكُونُ} ايله قيد ايدوب يرلشديرن، اوردولر ايجاد ايدن ذاتِ ذو الجلال؛ طابورمثال جسدڭ نظامى آلتنه گيرمكله، بربريله طانيشان ذرّاتِ أساسيه و أجزاىِ أصليه‌سنى بر صيحه ايله ناصل طوپلايه‌بيلير دينلير مى؟

هم بو بهار حشرينه بڭزه‌ين، دنيانڭ هر دورنده، هر عصرنده، حتّى گيجه گوندوزڭ تبديلنده، حتّى جوِّ هواده بلوطلرڭ ايجاد و إفناسنده حشره نمونه و مثال و أماره اولاجق نه قدر نقشلر ياپديغنى گوزڭله گورييورسڭ. حتّى أگر خيالاً بيڭ سنه أوّل كنديڭى فرض ايتسه‌ڭ، صوڭره زمانڭ ايكى جناحى اولان ماضى ايله مستقبلى بربرينه قارشيلاشديرسه‌ڭ؛ عصرلر، گونلر عددنجه مثالِ حشر و قيامتڭ نمونه‌لرينى گوره‌جكسڭ. صوڭره بو قدر نمونه و مثاللرى مشاهده ايتديگڭ حالده، حشرِ جسمانى‌يى عقلدن اوزاق گوروب إستبعاد ايتمكله إنكار ايتسه‌ڭ؛ نه قدر ديوانه‌لك اولديغنى سن ده آڭلارسڭ. باق فرمانِ أعظم، بحث ايتديگمز حقيقته دائر نه دييور: