أگر فرضِ محال اولارق شو ايشلرى چويرن، شو مسافرلرى و مسافرخانه‌لرى دگيشديرن سلطانِ سرمدينڭ دائرۀِ مملكتنده دائمى منزللر، عالى مكانلر، ثابت مقاملر، باقى مسكنلر، مقيم أهالى، مسعود عبادى بولونمازسه؛ ضيا، هوا، صو، طوپراق گبى قوّتلى و شموللى درت عناصرِ معنويه اولان حكمت، عدالت، عنايت، مرحمتڭ حقيقتلرينى نفى ايتمك و او عناصرِ ظاهريه گبى، گورونن وجودلرينى إنكار ايتمك لازم گلير. چونكه شو بقاسز دنيا و مافيها، اونلرڭ تام حقيقتلرينه مظهر اولامديغى معلومدر. أگر باشقه يرده دخى اونلره تام مظهر اولاجق مكان بولونمازسه، او وقت گوندوزى طولديران ضيايى گورديگى حالده، گونشڭ وجودينى إنكار ايتمك درجه‌سنده بر ديوانه‌لكله، شو هر شيده بولونان گوزيمز اوڭنده‌كى حكمتى إنكار ايتمك، شو نفسمزده و أكثر أشياده هر وقت مشاهده ايتديگمز عنايتى إنكار ايتمك و شو پك قوّتلى أماراتى گورونن عدالتى إنكار ايتمك (حاشيه) و شو هر يرده گورديگمز مرحمتى إنكار ايتمك لازم گلديگى گبى؛ شو كائناتده گورديگمز إجراآتِ حكيمانه و أفعالِ كريمانه و إحساناتِ رحيمانه‌نڭ صاحبنى (حاشا ثمّ حاشا) سفيه بر اويونجى، غدّار بر ظالم اولديغنى قبول ايتمك لازم گلير كه، نهايتسز محال بر إنقلابِ حقائقدر. حتّى هر شيئڭ وجودينى و كندى نفسنڭ وجودينى إنكار ايدن أحمق سوفسطائيلر دخى بونڭ تصوّرينه قولاى قولاى ياناشه‌مزلر.

----------------------------------------------------------------------------------------

   (حاشيه : أوت عدالت ايكى شقدر. برى مثبت، ديگرى منفيدر. مثبت ايسه، حق صاحبنه حقّنى ويرمكدر. شو قسم عدالت، بو دنياده بداهت درجه‌سنده إحاطه‌سى واردر. چونكه ”اوچنجى حقيقت“ده إثبات ايديلديگى گبى؛ هر شيئڭ إستعداد لسانيله و إحتياجِ فطرى لسانيله و إضطرار لسانيله فاطرِ ذو الجلالدن ايستديگى بتون مطلوباتنى و وجود و حياتنه لازم اولان بتون حقوقنى مخصوص ميزانلرله، معيّن ئولچولرله بِالمشاهده ويرييور. ديمك عدالتڭ شو قسمى، وجود و حيات درجه‌سنده قطعى واردر.     ايكنجى قسم منفيدر كه، حقسزلرى تربيه ايتمكدر. يعنى حقسزلرڭ حقّنى، تعذيب و تجزيه ايله ويرييور. شو شق ايسه چندان تماميله شو دنياده تظاهر ايتمييور. فقط او حقيقتڭ وجودينى إحساس ايده‌جك بر صورتده حدسز إشارات و أمارات واردر. أزجمله: قَومِ عاد و ثموددن طوت، تا شو زمانڭ متمرّد قَوملرينه قدر گلن سيللۀِ تأديب و تازيانۀِ تعذيب، غايت عالى بر عدالتڭ حكمران اولديغنى حدسِ قطعى ايله گوسترييور.