اويله مى؟ هر شى رزقه محتاج ميدر؟

أوت، بر فرد رزقه و دوامِ حياته محتاج اولديغى گبى، گورويورز كه: بتون موجوداتِ عالم، باخصوص ذى‌حيات اولسه، كلّى اولسون جزئى اولسون، كلّ اولسون جزء اولسون؛ وجودنده، بقاسنده، حياتنده و إدامۀِ حياتده مادّةً و معنًا چوق مطالبى وار، چوق لوازماتى وار. إفتقاراتى و إحتياجاتى اويله شيلره وار كه، أڭ أدناسنه او شيئڭ ألى يتيشمديگى، أڭ كوچك مطلوبنه او شيئڭ قوّتى كافى گلمديگى بر حالده، گورويورز كه: بتون مطالبى و أرزاقِ مادّيه و معنويه‌سى {مِنْ حَيْثُ لاَ يَحْتَسِبُ} اومماديغى يرلردن كمالِ إنتظامله و وقتِ مناسبده و لايق بر طرزده كمالِ حكمتله أللرينه ويريلييور. ايشته بو إفتقار و إحتياجِ مخلوقات و بو طرزده إمداد و إعانۀِ غيبيه، عجبا گونش گبى بر مربّئِ حكيمِ ذو الجلالى، بر مدبّرِ رحيمِ ذو الجمالى گوسترميور مى؟

سكزنجى لمعه: ناصلكه بر تارلاده أكيلن بر نوع تخم دلالت ايدر كه: او تارلا هر حالده تخم صاحبنڭ تحتِ تصرّفنده اولديغنى؛ هم او تخمى دخى، تارلا متصرّفنڭ تحتِ تصرّفنده اولديغنى گوسترر. اويله ده: شو عناصر دينلن مزرعۀِ مصنوعات، واحديت و بساطت ايله برابر، كلّيت و إحاطه‌لرى و شو مخلوقات دينلن ثمراتِ رحمت و معجزاتِ قدرت و كلماتِ حكمت اولان نباتات و حيوانات، مماثلت و مشابهتلريله برابر چوق يرلرده إنتشارى، هر طرفده بولونوب توطّنلرى؛ تك بر صانعِ معجزنمانڭ تحتِ تصرّفنده اولدقلرينى اويله بر طرزده گوسترييور كه؛ گويا هر بر چيچك، هر بر ثمره، هر بر حيوان، او صانعڭ برر سكّه‌سيدر، برر خاتميدر، برر طرّه‌سيدر. هر نره‌ده بولونسه، لسانِ حاليله هر بريسى دير كه: ”بن كيمڭ سكّه‌سى‌يم، بو ير دخى اونڭ مصنوعيدر. بن كيمڭ خاتمى‌يم، بو مكان دخى اونڭ مكتوبيدر. بن كيمڭ طرّه‌سى‌يم، بو وطنم دخى اونڭ منسوجيدر.“ ديمك أڭ أدنا بر مخلوقه ربوبيت؛ بتون عناصرى قبضۀِ تصرّفنده طوتانه مخصوصدر و أڭ بسيط بر حيوانى تدبير و تدوير ايتمك؛ بتون حيواناتى، نباتاتى، مصنوعاتى قبضۀِ ربوبيتنده تربيه ايدنه خاص اولديغنى كور اولميان گورور. أوت هر بر فرد، سائر أفراده مماثلت و مِثليت لسانى ايله دير: ”كيم بتون نوعمه مالك ايسه، بڭا مالك اولابيلير، يوقسه يوق.“ هر نوع، سائر نوعلرله برابر ير يوزنده إنتشارى لسانيله دير: ”كيم بتون سطحِ أرضه مالك ايسه، بڭا مالك اولابيلير؛ يوقسه يوق.“ أرض، سائر سيّارات ايله بر گونشه إرتباطى و سماوات ايله تساندى لسانيله دير: ”كيم بتون كائناته مالك ايسه، بڭا مالك او اولابيلير؛ يوقسه يوق.“ أوت فرضا ذى‌شعور بر ألمايه برى ديسه: ”سن بنم صنعتمسڭ.“ او ألما لسانِ حال ايله اوڭا ”صوص!“ دييه‌جك. ”أگر بتون ير يوزنده بتون ألمالرڭ تشكيلنه مقتدر اولابيليرسه‌ڭ، بلكه ير يوزنده منتشر بتون همجنسمز اولان بتون ميوه‌دارلره، بلكه سفينه‌سيله خزينۀِ رحمتدن گلن بتون هداياىِ رحمانيه‌يه متصرّف اولابيليرسه‌ڭ، بڭا ربوبيت دعوا ايت.“ او ألما بويله دييه‌جك و او أحمقڭ آغزينه بر طوقات ووره‌جق.